دلیل جهش قیمت طلا و ارز در آذر ماه چیست؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار آزاد ارز و طلا در آخرین روزهای پاییز ۱۴۰۴ با جهش قابل‌توجه قیمت‌ها مواجه شد؛ جهشی که بسیاری از تحلیلگران آن را ترکیبی از عوامل فصلی، فشارهای انتظاری و سفته‌بازی دلالان می‌دانند، نه نشانه‌ای از تغییرات بنیادین در متغیرهای اقتصادی.

صعود نرخ دلار، طلا و سکه در بازار آزاد

در روزهای اخیر نرخ دلار در بازار غیررسمی وارد کانال ۱۱۷ هزار تومان شد؛ رقمی که بیشتر از سوی دلالان بیان می‌شود و ریسک خرید برای مشتریان خرد همچنان بالاست.
همزمان، هر گرم طلای ۱۸ عیار از مرز ۱۲ میلیون تومان عبور کرد و سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به بیش از ۱۲۴ میلیون تومان رسیده است.

نقش دلالان در ایجاد موج‌های مقطعی

بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش مهمی از این نوسانات ناشی از موج‌سواری سفته‌بازان و بزرگ‌نمایی اخبار منفی است. این رفتارها با ترکیب شدن با عوامل فصلی، انتظارات تورمی و رشد بهای جهانی طلا، به جهش قیمتی دامن زده است.
بر اساس برآوردها، حباب سکه به حدود ۷ میلیون تومان رسیده که بیش از آنکه به ارزش ذاتی برگردد، ناشی از ترس از تورم آینده است.

اثر رشد اونس جهانی و انتظارات تورمی

در هفته‌های اخیر بهای جهانی طلا رکوردهای جدیدی ثبت کرده؛ اما تحلیلگران معتقدند این رشد به‌تنهایی نمی‌تواند افزایش اخیر بازار داخل را توضیح دهد.
با این حال، تغییر در قیمت اونس جهانی مستقیماً بر انتظارات تورمی داخلی اثر می‌گذارد و همین «انتظار تورمی» به محرک رفتارهای هیجانی تبدیل می‌شود.

الگوی تکراری آذرماه؛ فشار تقاضای فصلی

یکی از عوامل سنتی افزایش نرخ ارز در ایران، افزایش تقاضای حواله و اسکناس در آستانه سال نو میلادی است. صرافان از رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی تقاضا برای تسویه‌حساب‌های خارجی، خریدهای زمستانه و سفرهای خارجی خبر می‌دهند.
این شرایط، فرصت مناسبی برای دلالان فراهم می‌کند تا با موج‌سواری، قیمت‌ها را بیش از میزان واقعی بالا ببرند.

هجمه روانی ناشی از اخبار داخلی

در هفته‌های اخیر، انتشار اخباری درباره کسری بودجه سال آینده، سناریوهای مربوط به نرخ بنزین، وضعیت برخی بانک‌ها و مباحث مرتبط با ترازنامه‌ها، بازار را نسبت به آینده اقتصادی نگران‌تر کرده است.
هرچند بسیاری از این اخبار هنوز ابعاد عملی گسترده‌ای ندارند، اما پیام روانی آنها به سرعت در بازار ارز و طلا منعکس می‌شود.

اختلالات ناشی از تعطیلی‌های آلودگی هوا

تعطیلی‌های گسترده ناشی از آلودگی هوا – که بیش از ۱۰ روز کاری را تحت‌تأثیر قرار داد – نیز به افزایش حس نااطمینانی اقتصادی کمک کرده است. این اختلال‌ها علاوه بر اثرگذاری بر کسب‌وکارها، فضا را برای شایعات و رفتارهای هیجانی مساعدتر کرده است.

تنش‌های منطقه‌ای و اثر رسانه‌ای

برخی ابهامات سیاسی و تحولات منطقه نیز در تقویت نوسانات اخیر بی‌تأثیر نبوده‌اند. بازار ارز ایران همواره نسبت به اخبار خارجی حساس بوده و کوچک‌ترین سیگنال منفی، واکنش روانی سریع ایجاد می‌کند.
در این میان، فضای ملتهب رسانه‌ای و فعالیت پررنگ سفته‌بازان در شبکه‌های اجتماعی باعث شده التهاب بازار بیشتر از واقعیت اقتصادی جلوه کند.

نشانه‌های محدود بودن روند صعودی

با وجود رشد قیمت‌ها، برخی نشانه‌ها حاکی از آن است که توان ادامه‌دار بودن این روند محدود است:

• افزایش عرضه ارز توسط بازارساز در روزهای اخیر

• اثرگذاری حراج‌ها و ابزارهای مدیریت نقدینگی

• واردات قابل‌توجه طلا؛ بیش از ۱۰۰ تن در سال ۱۴۰۳ و ۲۰ تن در آبان ۱۴۰۴

• تجربه سال گذشته که نشان داد با فروکش هیجانات، قیمت‌ها به کانال پایین‌تر بازمی‌گردد

همچنین برنامه پیش‌فروش سکه می‌تواند تقاضای هیجانی را جذب کرده و بخشی از نقدینگی سرگردان را کنترل کند.

تقاضای بازار آزاد؛ بیشتر روانی تا واقعی

به گفته تحلیلگران، نیازهای واقعی مانند تجارت، سفر و پرداخت‌های رسمی همچنان در بازار رسمی تأمین می‌شود.
آنچه در بازار آزاد مشاهده می‌شود، بیشتر ترکیبی از هراس، شایعات و واکنش‌های احساسی است؛ تقاضایی کوتاه‌مدت که معمولاً با اولین موج آرامش تخلیه می‌شود.

لزوم مدیریت هیجانات و تصمیم‌گیری عقلانی

بخش مهمی از افزایش قیمت‌ها ریشه در رفتارهای احساسی و بزرگ‌نمایی اخبار منفی دارد. دلالان با برجسته‌سازی شایعات، فضای روانی بازار را ملتهب نگه می‌دارند و از این شرایط سود می‌برند.
در چنین فضایی، بهترین واکنش، پرهیز از خریدهای احساسی، تحلیل منطقی شرایط و حفظ آرامش است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که پس از تخلیه تقاضای فصلی و شفاف شدن اخبار، قیمت‌ها اصلاح می‌شود و بازار به سمت تعادل حرکت می‌کند.