بازار سرمایه دیگر جایگاهی در تامین مالی ندارد

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار سهام در هفته گذشته توانست بیش از 2.5 همت نقدینگی را به سمت خود جذب کند. این جریان ورودی مربوط به معاملات سهام و حق تقدم بازار سرمایه بود. در همین بازه زمانی، میانگین هفتگی ارزش معاملات نسبت به هفته قبل 27 درصد افزایش یافت. شاخص کل بورس نیز با رشد 3.8 درصدی همراه شد و شاخص هموزن و شاخص کل فرابورس به ترتیب 1.65 و 0.99 درصد رشد کردند. کارشناسان معتقدند این صعود پس از افت شدید قیمت‌ها در نتیجه ریسک‌های سیاسی، جذابیت قیمتی سهام را افزایش داد و بخشی از سرمایه‌گذاران را به بازار بازگرداند.

تاثیر نرخ ارز بر بازار سرمایه

برخی تحلیلگران افزایش نرخ ارز را عاملی دیگر در رشد اخیر بازار می‌دانند. سابقه نشان داده است نرخ ارز توافقی همواره تلاش کرده فاصله خود را با نرخ بازار آزاد حفظ کند. اکنون بخشی از فعالان بازار احتمال می‌دهند این فاصله بار دیگر پر شود و نرخ ارز توافقی رشد کند. چنین سناریویی می‌تواند سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور را بهبود بخشد و بر ارزش سهام آنها تاثیر مثبت بگذارد.

از دست رفتن جایگاه بازار سرمایه در تامین مالی

با وجود رشد شاخص‌ها، پژوهشگران اقتصادی معتقدند بازار سرمایه دیگر نقش سنتی خود به‌عنوان موتور تامین مالی را ایفا نمی‌کند. تصمیمات شتاب‌زده و سیاست‌های مقطعی از دلایل اصلی این تغییر عنوان می‌شود. به باور کارشناسان، تنها با اتخاذ سیاست‌های پایدار و بازگرداندن اعتماد عمومی می‌توان این جایگاه را دوباره احیا کرد.

کالبدشکافی بحران اقتصادی و بورس

ملیکا ملک‌آرا، پژوهشگر و تحلیلگر اقتصادی، معتقد است بورس امروز بیش از هر زمان دیگر بازتاب‌دهنده بی‌ثباتی‌های اقتصاد کلان است. او تاکید می‌کند خروج نقدینگی، افت معاملات و کاهش مشارکت سرمایه‌گذاران حقیقی نشانه فاصله گرفتن بازار از نقش اصلی خود است. رشد اخیر شاخص‌ها بیشتر ناشی از چند نماد بزرگ دولتی بوده و توزیع واقعی در سطح بازار مشاهده نمی‌شود.

ضعف فرهنگ سرمایه‌گذاری و بی‌اعتمادی

به گفته ملک‌آرا، ضعف دانش مالی در میان عموم مردم باعث شده بسیاری از فرصت‌های بازار از دست برود و رشد قیمتی تنها در تعداد محدودی از نمادها متمرکز شود. در کنار این موضوع، تورم مزمن، سیاست‌های ارزی ناپایدار، مداخلات دستوری و نبود ثبات مقرراتی مهم‌ترین ریشه‌های بحران کنونی بازار سرمایه هستند. این عوامل سبب شده‌اند رفتارهای هیجانی افزایش یابد و سرمایه‌گذاران خرد نقدینگی خود را از بازار خارج کنند.

چشم‌انداز کوتاه‌مدت و میان‌مدت بورس

کارشناسان بازار سرمایه پیش‌بینی می‌کنند در کوتاه‌مدت رکود و نوسانات مقطعی ادامه یابد. در افق میان‌مدت نیز آینده بورس به دو عامل بستگی دارد: اصلاح ساختار سیاستگذاری داخلی و کاهش فشارهای خارجی. در صورت اجرای اصلاحات نهادی و مدیریت ریسک‌های اقتصادی، بورس می‌تواند اعتماد ازدست‌رفته را بازگرداند و نقش فعال‌تری در تامین مالی صنایع ایفا کند.

تاثیر متغیرهای بین‌المللی

ملیکا ملک‌آرا تاکید می‌کند که بحران بورس ایران صرفا ناشی از مسائل داخلی نیست، بلکه عوامل جهانی نیز نقش پررنگی دارند. تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی فضای سرمایه‌گذاری خارجی را محدود کرده‌اند. از طرف دیگر، قیمت جهانی نفت، فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی سرنوشت بسیاری از نمادهای بورسی را رقم می‌زند. افزایش تعاملات اقتصادی با همسایگان و تنوع‌بخشی به صادرات می‌تواند تا حدودی اثر فشارهای بین‌المللی را کاهش دهد.

راهکارهای بازگشت اعتماد

برای بازگشت اعتماد به بازار سرمایه، راه‌حل‌های چندوجهی پیشنهاد شده است؛ از جمله تثبیت سیاست‌های اقتصادی کلان، الزام شرکت‌ها به شفافیت، توسعه ابزارهای مالی برای مدیریت ریسک، حمایت حقوقی از سهامداران خرد و پرهیز از تصمیم‌گیری‌های دستوری. همچنین ترویج فرهنگ سهامداری بلندمدت و ارتقای سواد مالی سرمایه‌گذاران می‌تواند نقش مهمی در بازگشت نقدینگی به بورس ایفا کند.

آینده بازار سرمایه در اقتصاد ایران

اگر اصلاحات نهادی و سیاستگذاری هوشمندانه اجرایی شود، بورس می‌تواند بار اصلی تامین مالی تولید را به دوش بکشد و سهم بزرگ‌تری از اقتصاد ملی را به خود اختصاص دهد. اما در صورت تداوم شرایط کنونی، چرخه‌های تکراری رکود و رونق ادامه خواهد داشت و نقش بورس در توسعه اقتصادی کشور کمرنگ‌تر خواهد شد. به باور کارشناسان، تمرکز بر بهبود حکمرانی شرکتی و اصلاح ساختار نهادی می‌تواند مسیر رشد پایدار بازار سرمایه را هموار کند.