آذر؛ ماه خوب بورس / تحلیل الگوهای رفتاری بازار سهام در نهمین ماه سال

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بررسی رفتار بازار سهام طی بیش از یک دهه نشان می دهد آذرماه معمولا نقطه ای تعیین کننده در شکل دهی روند زمستان است. هم زمانی انتشار لایحه بودجه، تغییر انتظارات ارزی، جمع بندی تحلیل های شش ماهه شرکت ها و تاثیرپذیری صنایع از شرایط جهانی باعث شده این ماه به مرحله ای تبدیل شود که نیروهای موثر بر بازار به نقطه تصمیم سازی می رسند. آذرماه در بسیاری از دوره ها آغازگر مسیرهای جدید بورس بوده و در برخی سال ها نیز نوسانات پاییز را تثبیت کرده است.

آغاز نوسان های بورس در آخرین ماه پاییز

تحلیل بازدهی آذرماه طی 17 سال گذشته نشان می دهد بازار در این ماه میانگین بازدهی حدود 3 درصدی را تجربه کرده است. با این حال این میانگین قادر نیست عمق نوسانات شدید این دوره را نشان دهد. بازدهی های منفی سنگین و جهش های دو رقمی مثبت در آذرماه بارها ثبت شده و همین ویژگی این ماه را به دوره ای هم فرصت ساز و هم پرریسک تبدیل کرده است. رفتار آذرماه به شدت تابع نتایج پاییز است. زمانی که مهر و آبان منفی باشند، بازار در آذرماه بخشی از افت خود را جبران می کند و در دوره هایی که پاییز صعودی بوده، این ماه معمولا فاز استراحت را تجربه کرده است. همین دوگانگی باعث شده آذرماه یکی از ابزارهای سنجش رفتار سرمایه گذاران تلقی شود.

اثر بودجه و نقش آن در تصمیم سازی بازار

یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار در آذرماه، موضوع بودجه سال بعد است. انتشار لایحه بودجه معمولا در این زمان صورت می گیرد و به دلیل ساختار دولتی اقتصاد ایران و وابستگی صنایع بزرگ به سیاستگذاری دولت، بازار واکنش قابل توجهی به آن نشان می دهد. تغییرات نرخ انرژی صنایع، نرخ ارز مبنای بودجه، سیاست های مالیاتی، سقف هزینه های دولت و میزان کسری بودجه از عواملی هستند که مستقیما بر صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی، پالایشی، سیمانی، خودرویی و بانکی اثر می گذارند. از این رو آذرماه یکی از نقاط مهم تحلیل بنیادی محسوب می شود و بخشی از ابهامات کلان در این دوره کاهش می یابد.

تاثیر شرایط کلان در نمونه های تاریخی

در برخی سال ها آذرماه به دلیل شرایط خاص اقتصادی، رشدی قابل توجه را تجربه کرده است. در سال 1391 با جهش نرخ ارز و افزایش شدید تورم، سرمایه گذاران در پی یافتن پناهگاه تورمی به سمت بازار سهام حرکت کردند و بازدهی حدود 14 درصدی آذرماه ثبت شد. سال 1398 نیز به دلیل رشد نقدینگی، افزایش انتظارات تورمی ناشی از خروج ترامپ از برجام و نوسانات بازار ارز، آذرماه بازدهی بیش از 15 درصدی داشت که مقدمه صعود سال 1399 بود. نمونه تازه تر در سال 1402 شکل گرفت که رشد نرخ ارز به واسطه تحولات منطقه ای، آذرماه را به یکی از بهترین ماه های سال تبدیل کرد. در مقابل، برخی دوره ها منفی بوده اند. سال 1387 با بحران مالی جهانی هم زمان شد و افت قیمت کالاهای جهانی فشار سنگینی بر بازار وارد کرد. سال 1393 نیز به دلیل افت شدید قیمت نفت و رکود داخلی، بازار عملکردی ضعیف داشت. در سال 1397 نیز شرایط مشابهی رقم خورد و سال 1400 ادامه فضای بی اعتمادی پس از سقوط تاریخی سال 1399 بود.

نقش انتظارات ارزی و روند پاییز

بررسی کلی این 17 سال نشان می دهد بازدهی آذرماه ارتباط مستقیم با انتظارات ارزی دارد. تقریبا در تمام سال هایی که بازار انتظار افزایش نرخ ارز داشته، آذرماه مثبت بوده و زمانی که انتظار تثبیت یا کاهش نرخ ارز وجود داشته، بازار وارد فاز منفی شده است. این موضوع به دلیل وابستگی بخش بزرگی از ارزش بازار به شرکت های صادرات محور تکرار شده است. علاوه بر این، رفتار دولت در فرایند تدوین بودجه نقش مهمی در روزهای سرد زمستان دارد و در برخی سال ها موجب افزایش تقاضا و در برخی دوره ها باعث موج عرضه شده است.

آذرماه و رفتار احساسی سرمایه گذاران

اهمیت دیگر آذرماه از منظر رفتارشناسی سرمایه گذاران قابل مشاهده است. در سال هایی که بازار در مسیر صعودی قرار داشته، خوش بینی های شدید موجب تقاضای هیجانی در این ماه شده است. در دوره های نزولی، هر خبر کوچک می تواند باعث واهمه و فروش گسترده شود. همین ویژگی رفتاری باعث شده دامنه نوسان آذرماه نسبت به بسیاری از ماه های دیگر گسترده تر باشد.

جمع بندی رفتار 17 ساله و نقش آذرماه در تصمیم گیری

ترکیب اثر بودجه، نرخ ارز، شرایط جهانی و وضعیت روانی بازار باعث شده آذرماه یکی از پیچیده ترین و در عین حال مهم ترین ماه های سال باشد. میانگین بازدهی مثبت این 17 سال تصویری نسبتا سازنده از این ماه ارائه می دهد، اما نوسانات شدید نشان می دهد آذرماه نه زمان خوش بینی افراطی و نه دوره ترس بیش از حد است. این ماه زمانی است که تحلیل عمیق و نگاه کلان محور بیش از هر دوره دیگری اهمیت پیدا می کند. سرمایه گذاران با درک تعامل میان سیاستگذاری بودجه ای، متغیرهای پولی، شرایط جهانی و رفتار بازار، می توانند تصمیم های دقیق تری بگیرند و از فرصت های این دوره بهره بیشتری ببرند. تکرار رفتار گذشته هرچند قطعی نیست، اما سرنخ هایی ارزشمند ارائه می دهد که در بازاری پرنوسان مانند بورس ایران نقش کلیدی در موفقیت دارد.