تاثیر جنگ و ریسک‌های سیاسی بر بازار سرمایه؛ از افت شاخص تا کوچ سرمایه‌گذاران

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار سرمایه در اقتصادهای توسعه‌یافته به عنوان موتور محرک و مغز متفکر اقتصاد نقش‌آفرینی می‌کند و با جریان‌سازی در سرمایه‌گذاری‌ها، مسیر رشد اقتصادی را جهت‌دهی می‌نماید. با وجود این، در اقتصاد ایران این ظرفیت بزرگ کمتر مورد توجه قرار گرفته و سیاستگذاری‌های کلان اغلب به زیان سهامداران و سرمایه‌گذاران تمام شده است. بررسی وضعیت بازار از ابتدای سال جاری تا ۸ شهریورماه نشان می‌دهد بورس تهران با افت شاخص و کاهش شدید ارزش معاملات روبه‌رو بوده است.

افت شاخص کل بورس در سال جاری

شاخص کل بورس تهران (TEDPIX) از ابتدای سال تا تاریخ ۸ شهریور حدود ۱۱.۶ درصد کاهش داشته و نسبت به اوج خود در ۲۸ اردیبهشت، افتی ۲۶ درصدی را تجربه کرده است. همچنین از زمان آغاز جنگ در ۲۳ خرداد تا ۸ شهریور، شاخص حدود ۱۹.۵ درصد عقب‌نشینی داشته است. این روند نشان‌دهنده ریزش قابل توجه در بازار سرمایه طی چند ماه اخیر است.

کاهش ارزش بازار و معاملات خرد

ارزش بازار بورس تهران نیز از ۹.۴ هزار همت در ۲۰ خرداد به ۶.۹۱ هزار همت در اوایل شهریور رسیده که معادل سقوط ۲۳ درصدی است. میانگین ارزش معاملات خرد روزانه که در هفته سوم خرداد ۷.۳ همت بود، در مرداد به ۳.۷ تا ۴ همت کاهش یافت و حدود ۵۰ درصد افت نشان داد. این ارقام بیانگر کاهش جدی جریان نقدینگی در بورس و خروج پول حقیقی از بازار است.

نقش ریسک‌های سیاسی در تضعیف بازار سرمایه

تحلیل رفتار معامله‌گران نشان می‌دهد ریسک‌های سیاسی بیشترین تاثیر را بر روند نزولی بورس داشته‌اند. درگیری مستقیم نظامی با رژیم صهیونیستی، تشدید نگرانی‌ها درباره پرونده هسته‌ای و احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه موجب شد فعالان بازار به‌ویژه سرمایه‌گذاران خرد، فروش سهام را به خرید ترجیح دهند. این شرایط همراه با ابهامات اقتصادی و سیاست‌های نامشخص دولت، موجب تشدید فضای بی‌اعتمادی در بازار شد.

فشار متغیرهای اقتصادی و صنعتی

بازار سرمایه علاوه بر ریسک‌های سیاسی، تحت فشار متغیرهای اقتصادی نیز قرار گرفته است. سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری، کسری بودجه دولت، بحران‌های ناترازی در بخش انرژی و فشار بر صنایع شاخص‌ساز همچون فلزی، پالایشی و بانکی شرایط سختی را برای بنگاه‌های بورسی رقم زده است. تثبیت ارز توافقی در کنار تورم ماهانه ۴ درصدی و کاهش قیمت جهانی کالاها نیز سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور را تهدید کرده است.

بحران نقدشوندگی و بی‌اعتمادی سهامداران

یکی از نگرانی‌های مهم سهامداران در ماه‌های اخیر ترس از توقف معاملات بوده است. بسته ماندن ۱۲ روزه بازار توسط متولیان بورس، نه‌تنها مانع از ریزش نشد بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران را بیش از پیش خدشه‌دار کرد. افت محسوس ارزش معاملات خرد و خروج مستمر پول حقیقی به صندوق‌های کم‌ریسک نشان‌دهنده کوچ سرمایه‌گذاران از بورس است. این شرایط سبب افزایش صف‌های فروش و رفتار توده‌ای در بازار شد.

ضعف سیاستگذاری و نگاه دولتی به بازار سرمایه

کارشناسان معتقدند یکی از ریشه‌های مشکلات فعلی بازار سرمایه، نگاه دولتی و مداخله‌گرانه سیاستگذاران است. عدم باور به خصوصی‌سازی واقعی، ناآشنایی با کارکردهای بازار سرمایه و ضعف در ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری موجب شده اعتماد عمومی به بورس کاهش یابد. دولت همچنان نگاه ابزاری به بورس دارد و از ظرفیت‌های آن در مسیر توسعه اقتصادی استفاده نمی‌کند.

ضرورت تغییر رویکرد حکمرانی اقتصادی

بازار سرمایه می‌تواند به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد تبدیل شود، به شرط آنکه سیاستگذاران رویکرد علمی و بلندمدت در پیش گیرند. حرکت به سمت بازاری شفاف، نقدشونده و امن نیازمند اعتمادسازی، اصلاح سیاست‌های دستوری و پذیرش بخش خصوصی قدرتمند است. در غیر این صورت مشکلات انباشته در بورس و اقتصاد، پیچیده‌تر شده و مسیر خروج از بحران دشوارتر خواهد شد.