پیامدهای کاهش ۸۰ درصدی ارزش دلاری بورس

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، ارزش دلاری بازار سهام ایران در پایان هفته گذشته به حدود ۸۴ میلیارد دلار رسید که ۷۲ میلیارد دلار آن مربوط به بورس و ۱۲ میلیارد دلار به فرابورس اختصاص دارد. هرچند این رقم نسبت به کف سال جاری اندکی بهبود یافته، اما همچنان نشان‌دهنده قرار گرفتن بازار در یکی از پایین‌ترین سطوح تاریخی خود است. افت ارزش دلاری سهام در حالی رخ داده که طی سال‌های اخیر بیش از ۱۰۰ شرکت جدید وارد بورس و فرابورس شده‌اند، اما شاخص دلاری همچنان درجا زده یا عقبگرد داشته است.

بازگشت ارزش دلاری بورس به کف شش‌ساله

در تاریخ نهم شهریور، ارزش دلاری بازار سهام به ۷۸ میلیارد دلار سقوط کرد؛ سطحی که از خرداد ۱۳۹۸ تاکنون مشاهده نشده بود. این وضعیت بیانگر آن است که با وجود رشد تورم و جهش نرخ ارز، بازار سهام نتوانسته همپای سایر بازارها ارزش دلاری خود را حفظ کند. اوج تاریخی ارزش دلاری بورس در سال ۱۳۹۹ بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار بود، اما اکنون این رقم با کاهش بیش از ۸۰ درصدی مواجه شده است.

جاماندگی بازار سهام از سایر دارایی‌ها

یکی از دلایل اصلی افت ارزش دلاری بازار، عقب‌ماندگی قیمت سهام در مقایسه با بازارهایی همچون مسکن، ارز، طلا و خودرو است. در حالی که این بازارها طی سال‌های اخیر با رشد چندبرابری مواجه شدند، بخش زیادی از سهام شرکت‌های بورسی یا رشد کمتری نسبت به تورم داشته یا حتی بدون تغییر مانده‌اند. به همین دلیل، شاخص دلاری بورس مسیر نزولی به خود گرفته است.

ریسک‌های ساختاری و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران

کاهش اعتماد فعالان بازار سرمایه به دلایل متعددی رخ داده است. در بعد کلان، عواملی چون تحریم‌های اقتصادی، نوسان نرخ ارز، رشد هزینه‌های تولید و سیاست‌های مبهم اقتصادی به افزایش نااطمینانی دامن زده‌اند. در بعد داخلی بازار سرمایه نیز، تغییرات ناگهانی مقررات، قیمت‌گذاری دستوری و محدودیت‌های معاملاتی باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران و خروج نقدینگی به سمت بازارهای کم‌ریسک‌تر شده است.

قطع ارتباط سنتی دلار و بورس

در گذشته رشد نرخ دلار محرکی برای افزایش شاخص بورس بود، زیرا سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور را تقویت می‌کرد. اما در سال‌های اخیر این رابطه تضعیف یا حتی معکوس شده است. فشار سیاستگذاری بر صنایع، رشد هزینه‌ها و ابهام در پایداری سودآوری شرکت‌ها مانع از انتقال کامل اثر مثبت دلار به بازار سهام شده و در نتیجه شاخص دلاری بورس کاهش یافته است.

پیامدهای اقتصادی افت ارزش دلاری بورس

سقوط ارزش دلاری سهام ایران علاوه بر پیامدهای داخلی، از منظر بین‌المللی نیز اهمیت دارد. کاهش ارزش دلاری شرکت‌ها جذابیت بازار سرمایه ایران را برای سرمایه‌گذاران خارجی به شدت کاهش داده است. هرچند پایین بودن ارزش دلاری در تئوری می‌تواند به معنای ارزندگی سهام باشد، اما ریسک‌های بالای محیط سرمایه‌گذاری مانع ورود سرمایه تازه می‌شود.

راهکارهای بازگشت به مسیر رشد

کارشناسان معتقدند بازگشت ارزش دلاری بورس به مسیر صعودی نیازمند اصلاحات بنیادین در اقتصاد و بازار سرمایه است. ایجاد ثبات اقتصادی و سیاسی، حذف قیمت‌گذاری دستوری، کاهش مداخلات ناگهانی، بهبود شفافیت مقررات و توسعه ابزارهای مالی می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند. بدون این اصلاحات، حتی رشد نرخ ارز نیز قادر به افزایش پایدار ارزش دلاری بازار نخواهد بود.