چرا بورس تهران در بازگشت به تعادل ناکام ماند؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بورس تهران در سال‌های اخیر با وجود آنکه بسیاری از کارشناسان معتقدند سهام شرکت‌ها زیر ارزش ذاتی خود قرار دارند، همچنان در بازیابی رونق ناکام مانده است. برای درک بهتر این وضعیت می‌توان از شبیه‌سازی‌های زیستی کمک گرفت. همان‌طور که بدن انسان از طریق فرآیند «هومئوستازی» به دنبال برقراری تعادل است، بازارها نیز در شرایط عادی تمایل دارند قیمت سهام را به ارزش ذاتی نزدیک کنند. اما زمانی که بحران جدی رخ می‌دهد، مانند جراحت یا شکستگی در بدن، خودتنظیمی کافی نیست و نیاز به مداخله‌ای بیرونی وجود دارد.

آیا بورس تهران ارزنده است؟

پیش از هر چیز باید به پرسش اساسی پاسخ داد: آیا بورس تهران در شرایط کنونی ارزنده است؟ نسبت قیمت به درآمد (P/E) بسیاری از شرکت‌ها کاهش یافته و ارزش دلاری کل بازار به زیر ۹۰ میلیارد دلار سقوط کرده است؛ سطحی که در پنج تا شش سال اخیر بی‌سابقه بوده است. این شاخص‌ها نشان می‌دهد بورس تهران از نظر تاریخی در کف ارزش‌گذاری قرار دارد. با این حال، صرف پایین بودن P/E یا ارزش دلاری نمی‌تواند به تنهایی به معنای بازگشت خودکار بازار به تعادل باشد.

چرا تعادل در بورس تهران شکل نمی‌گیرد؟

در شرایط عادی انتظار می‌رود وقتی قیمت سهمی کمتر از ارزش ذاتی آن شود، تقاضا افزایش یافته و بازار تعادل را برقرار کند. اما در بورس تهران چنین روندی مشاهده نمی‌شود. دلیل اصلی این است که بازار با بحران‌های ساختاری و سیاسی روبه‌رو است که امکان بازگشت طبیعی به تعادل را سلب می‌کند. مشابه بدن زخمی که بدون مداخله پزشکی درمان نمی‌شود، بازار نیز در شرایط بحران نیازمند حمایت بیرونی است.

نقش بحران‌های سیاسی و جنگ در اختلال بازار

وقایع سیاسی و امنیتی اخیر، از جمله جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم اشغالگر اسرائیل، همانند سایر بحران‌های جهانی بر بازار سرمایه اثر مستقیم گذاشته است. نمونه‌های مشابه در آمریکا پس از حملات یازده سپتامبر، یا در کشورهایی مانند روسیه و ترکیه نشان می‌دهد بورس‌ها در زمان جنگ و آشوب سیاسی به‌طور طبیعی به تعادل نمی‌رسند. بنابراین انتظار تعادل خودکار در بورس تهران، بدون مداخلات هدفمند، واقع‌بینانه نیست.

درمان بحران؛ نقش بانک مرکزی و سیاست‌های ملی

ابزارهایی نظیر دامنه نوسان، حجم مبنا یا تزریق نقدینگی توسط شرکت‌های بورسی که سازمان بورس در اختیار دارد، نمی‌تواند به‌تنهایی راه‌حل پایدار برای خروج بازار از بحران باشد. در سطح جهانی، نقش اصلی در بازسازی بازارهای مالی در شرایط بحران بر عهده بانک مرکزی و سیاست‌های پولی ملی است. تدابیر هماهنگ و یکپارچه، از جمله سیاست‌های حمایتی کلان، می‌تواند تعادل جدیدی را برای بازار سرمایه ایران فراهم کند.

ناکامی بورس تهران در بازگشت به رونق را باید نه در ضعف درونی بازار، بلکه در بحران‌های بیرونی و ساختاری جست‌وجو کرد. همان‌طور که بدن زخمی به دخالت پزشکی نیاز دارد، بورس تهران نیز برای درمان بحران‌های اخیر نیازمند سیاست‌های پولی و حمایتی در سطح ملی است. تنها با ورود جدی بانک مرکزی و هماهنگی میان نهادهای اقتصادی می‌توان امید داشت که تعادل به بازار سرمایه بازگردد.