بلک فرایدی چگونه شکل گرفت؟ / چرا در ایران داستان متفاوت است؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بلک فرایدی که امروز بزرگ‌ترین رویداد خرید سال در جهان شناخته می‌شود، مسیری طولانی را طی کرده تا از یک عنوان منفی در فیلادلفیا به یک رخداد اقتصادی بین‌المللی تبدیل شود. این روز اکنون بخش مهمی از تقویم اقتصادی جهان است و نقشی کلیدی در رونق تجارت آنلاین، رفتار مصرف‌کنندگان و رقابت برندها دارد.

خاستگاه بلک فرایدی در دهه ۱۹۵۰

در دهه ۵۰ میلادی، پلیس فیلادلفیا برای توصیف آشفتگی و ازدحام شدید روز پس از شکرگزاری از اصطلاح «جمعه سیاه» استفاده کرد. این روز در ابتدا بار منفی داشت و به ازدحام مردم، افزایش سرقت‌های خرد و فشار زیاد بر نیروهای انتظامی اشاره می‌کرد و هنوز ارتباطی با فروش فوق‌العاده نداشت.

تبدیل ازدحام به فرصت اقتصادی

در دهه ۶۰، فروشگاه‌داران فیلادلفیا دریافتند این ازدحام بزرگ می‌تواند فرصت فروش باشد. از همین دوره، تبلیغات گسترده، تخفیف‌ها و حراج‌های ویژه آغاز شد و رسانه‌ها نیز با بازتاب این رویداد، ماهیت تجاری بلک فرایدی را تثبیت کردند.

تغییر تصویر بلک فرایدی در دهه ۱۹۸۰

دهه ۸۰ نقطه عطفی در تغییر ذهنیت نسبت به این روز بود. متخصصان بازاریابی روایت جدیدی ارائه کردند: این روز زمانی است که حساب مالی فروشگاه‌ها از «قرمز» به «سیاه» تغییر می‌کند؛ یعنی از زیان به سود می‌رسند. این روایت حسابداری باعث شد تصویر بلک فرایدی از یک اصطلاح منفی به یک فرصت اقتصادی بزرگ تغییر کند.

ورود بلک فرایدی به عصر دیجیتال

با توسعه اینترنت در دهه ۹۰، خریدهای پس از شکرگزاری وارد فضای آنلاین شد. نتیجه این تحول، شکل‌گیری «سایبر ماندی» در نخستین دوشنبه بعد از شکرگزاری بود؛ روزی که به تخفیف‌های فروشگاه‌های اینترنتی اختصاص یافت و در کنار بلک فرایدی، چرخه خرید آنلاین را تکمیل کرد.

جهانی شدن بزرگ‌ترین روز خرید سال

از دهه ۲۰۰۰ به بعد، بلک فرایدی با گسترش تجارت الکترونیک و رشد پلتفرم‌هایی مانند آمازون، از محدوده آمریکا فراتر رفت. اروپا، کانادا، استرالیا، آمریکای لاتین و کشورهای خاورمیانه این رویداد را مطابق فرهنگ و نیاز بازار خود تطبیق دادند و آن را به دوره‌های چندروزه یا چند هفته‌ای تبدیل کردند.

بلک فرایدی امروز؛ یک پدیده اقتصادی-فرهنگی

امروزه بلک فرایدی تنها یک روز تخفیف نیست؛ بلکه بخش مهمی از تقویم اقتصادی جهان است. میلیاردها دلار تراکنش، رقابت گسترده برندها، نقش محوری فروش آنلاین، استفاده از هوش مصنوعی برای مدیریت تقاضا و تغییر رفتار خرید مصرف‌کننده، همگی بلک فرایدی را به یک پدیده فراگیر تبدیل کرده است.

بلک فرایدی در ایران؛ تفاوت تقویم و رفتار بازار

در ایران، بلک فرایدی چهار ماه قبل از سال نوی شمسی برگزار می‌شود؛ به همین دلیل، منطق اصلی این رویداد در اقتصادهای میلادی که برای خالی‌کردن انبار و عرضه کالاهای جدید طراحی شده، در ایران کارایی محدودی دارد. تورم بالا نیز باعث می‌شود فروشندگان تمایلی به عرضه کالا با تخفیف واقعی نداشته باشند؛ زیرا احتمال افزایش قیمت در ماه‌های آینده زیاد است.

تخفیف‌های غیرواقعی در بازار ایران

برخی فروشندگان برای آن‌که از روند جهانی عقب نمانند وارد این رقابت می‌شوند. در این میان، دو رفتار رایج دیده می‌شود: گروهی بخشی از سود خود را کاهش می‌دهند تا با افزایش فروش زیان احتمالی را جبران کنند، اما گروه دیگر از قیمت‌سازی و تخفیف‌های صوری استفاده می‌کنند. افزایش ساختگی قیمت‌ها و سپس نمایش تخفیف‌های چندده درصدی، یکی از رایج‌ترین شیوه‌های فریب مصرف‌کننده است. اعلام تخفیف‌های ۹۰ درصدی نیز معمولاً محدود به کالاهای بسیار ارزان مانند جوراب یا اکسسوارهای کم‌ارزش است و در عمل تخفیف واقعی روی کالاهای اصلی کمتر از ۲۰ درصد دیده می‌شود.

ضرورت پرهیز از خرید هیجانی

خرید در بلک فرایدی – چه بومی و چه جهانی – نباید تحت تأثیر هیجان یا تبلیغات باشد. خرید باید بر پایه نیاز واقعی انجام شود، نه نتیجه پمپاژ احساس نیاز مصنوعی. تجربه نشان می‌دهد بخشی از تخفیف‌های موجود در بازار ایران صرفاً بر پایه بازی با قیمت‌ها و ایجاد تصور تخفیف است و مصرف‌کنندگان باید برای جلوگیری از زیان، سابقه قیمت کالا و اعتبار فروشنده را با دقت بررسی کنند.