رشد درآمد، افت تولید؛ تصویر واقعی از وضعیت آلومینیوم ایران

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، صنعت آلومینیوم به عنوان یکی از محورهای زیرساختی اقتصاد جهانی، نقشی اساسی در توسعه صنایع نوین ایفا می‌کند و در ایران نیز با برخورداری از ذخایر بوکسیت و ظرفیت‌های تولیدی قابل توجه، در مسیر تبدیل شدن به یک بازیگر اثرگذار منطقه‌ای قرار گرفته است. اهمیت سبک بودن، استحکام مناسب و قابلیت استفاده گسترده آلومینیوم باعث شده این فلز در صنایع خودرو، ساختمان و بسته‌بندی به یک ماده حیاتی تبدیل شود و سهم مهمی در تولید و تجارت جهانی داشته باشد.

وضعیت تولید آلومینیوم و نوسان عملکرد شرکت‌ها

داده‌های تولیدی نشان می‌دهد در ۱۳ سال گذشته به طور متوسط سالانه بیش از ۲۰۵ هزار تن آلومینیوم توسط چهار تولیدکننده بورسی تولید شده اما روند رشد این صنعت یکنواخت نبوده است. در سال ۱۴۰۳، مجموع تولید ۱۹۴ هزار و ۷۷۴ تن ثبت شد که نسبت به سال قبل کاهش ۹ درصدی را نشان می‌دهد و در مقایسه با متوسط بلندمدت نیز افت ۵ درصدی دارد. با وجود این، عملکرد فصلی بهبود نسبی داشته و تابستان امسال با رشد ۲ درصدی، تولید به بیش از ۵۱ هزار تن رسیده است. در بازه هفت‌ماهه، مجموع تولیدات ۱۲۱ هزار و ۷۳۵ تن بوده که کاهش ۲ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل ثبت کرده و در این میان شرکت فنوال با رشد ۷ درصدی بهترین عملکرد را به نمایش گذاشته است.

جایگاه ایران در بازار جهانی آلومینیوم

در سطح جهانی، تقاضای رو‌به‌افزایش صنایع خودرو و ساختمان‌سازی، رشد تولید آلومینیوم را تشدید کرده و چین همچنان بازیگر اصلی تعیین‌کننده در بازارهای جهانی است. تغییر سیاست‌های تولیدی و تجاری این کشور تاثیر مستقیم بر قیمت و عرضه جهانی دارد. ایران با وجود محدودیت‌های تحریمی توانسته جای پای خود را در بازار منطقه تثبیت کند اما وابستگی بالای قیمت آلومینیوم به هزینه‌های انرژی و نوسانات آن، همچنان چالشی جدی برای تولیدکنندگان داخلی است. مدیریت هزینه انرژی و توسعه فناوری تولید از ضروریات اصلی برای افزایش رقابت‌پذیری صنعت ایران محسوب می‌شود.

فناوری‌های نوین و مسیر تولید پایدار

فرآیند تولید آلومینیوم که از استخراج بوکسیت آغاز و با پالایش به آلومینا و الکترولیز منجر به تولید آلومینیوم خالص می‌شود، وابستگی زیادی به انرژی دارد و همین موضوع هزینه تولید را بالا می‌برد. به همین دلیل استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش مصرف انرژی اهمیت زیادی پیدا کرده است. بهره‌گیری از روش‌های جدید بازیافت با بازده بالا و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد، بلکه آثار زیست‌محیطی را نیز کم می‌کند و مسیر حرکت به سمت تولید پایدار را هموار می‌سازد.

عملکرد درآمدی شرکت‌های آلومینیومی

بررسی آمار فروش نشان می‌دهد درآمد تولیدکنندگان آلومینیوم طی ۱۳ سال گذشته به طور متوسط سالانه ۳۷ درصد افزایش یافته است. در سال ۱۴۰۳، مجموع درآمد صنعت به بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان رسیده که جهش ۴۸ درصدی نسبت به سال قبل دارد. این رقم ۱۱ درصد بالاتر از روند بلندمدت رشد سالانه ثبت شده است. در تابستان امسال نیز جهش ۴۶ درصدی درآمد باعث شد رقم فروش فصلی به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان برسد. در بازه هفت‌ماهه، درآمد ۲۲ هزار و ۵۹۷ میلیارد تومانی ثبت شده که رشد ۴۰ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. شرکت فنوال با رشد ۱۱۰ درصدی، بیشترین افزایش درآمد را در میان تولیدکنندگان تجربه کرده است.

چالش‌های ساختاری و فرصت‌های توسعه

صنعت آلومینیوم ایران با وجود ظرفیت‌های بالقوه، با چالش‌های مهمی نیز مواجه است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات، مصرف بالای انرژی در فرایند تولید است که به‌ویژه در مرحله الکترولیز بار هزینه‌ای سنگینی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند. محدودیت دسترسی به انرژی ارزان و پایدار، نوسانات شدید قیمت جهانی آلومینیوم و تحریم‌هایی که مانع دسترسی به فناوری روز و بازارهای صادراتی می‌شود، سرعت رشد صنعت را محدود کرده است. با این حال، وجود ذخایر غنی بوکسیت و بازارهای رو‌به‌گسترش منطقه‌ای فرصت مناسبی برای توسعه صادرات و افزایش ارزش افزوده فراهم کرده است.

روند سودآوری شرکت‌ها و مقایسه عملکرد

حاشیه سود تولیدکنندگان آلومینیوم طی سال‌های اخیر روندی صعودی داشته و متوسط ۹ درصدی بلندمدت آن در سال ۱۴۰۳ به ۱۶ درصد رسیده است. این افزایش ۷ درصدی نشان‌دهنده بهبود کارایی و مدیریت هزینه‌ها در صنعت است. در تابستان امسال نیز حاشیه سود ۱۷ درصدی ثبت شده که همسو با روند مثبت سال گذشته است. شرکت فنوال در میان چهار تولیدکننده بورسی بهترین عملکرد را داشته و در سال ۱۴۰۳ حاشیه سود ۳۵ درصدی و در تابستان امسال حاشیه سود ۲۵ درصدی را ثبت کرده است.

بازیگران اصلی صنعت در ایران و جهان

ایمیدرو و شرکت آلومینیوم ایران از اصلی‌ترین نهادها و بنگاه‌های فعال در حوزه تولید و فرآوری آلومینیوم هستند و با توسعه زیرساخت‌ها و اجرای پروژه‌های جدید، نقش مهمی در رشد صنعت ایفا می‌کنند. در سطح جهانی نیز شرکت‌های شناخته‌شده‌ای مانند آلکوا، ریو تینتو و شل با سرمایه‌گذاری در نوآوری و فناوری‌های کاهش‌دهنده مصرف انرژی، موتور محرک روندهای نوین تولید محسوب می‌شوند. ترکیب ظرفیت‌های داخلی با الگوگیری از تجربیات بین‌المللی می‌تواند مسیر توسعه صنعت آلومینیوم ایران را تسریع کند.

آینده صنعت آلومینیوم و مسیر پیش رو

صنعت آلومینیوم ایران در نقطه‌ای قرار دارد که همزمان با چالش‌های انرژی، بازار و فناوری، فرصت‌های کم‌نظیری برای رشد نیز در اختیار دارد. افزایش بهره‌وری، توسعه فناوری، ایجاد تنوع در محصولات و حرکت به سمت تولید پایدار می‌تواند زمینه‌ای برای تبدیل ایران به یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای فراهم کند. توجه به استانداردهای زیست‌محیطی و تقویت صادرات، مسیر دستیابی به جایگاه بالاتر را هموار خواهد کرد و آینده روشن‌تری را پیش‌روی صنعت قرار می‌دهد.