اصلاح جسورانه در بورس

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، تصمیم اخیر نهاد ناظر بازار سرمایه در تعیین حجم مبنا معادل یک سهم برای نمادهای معاملاتی بورس تهران و فرابورس ایران را می توان یکی از مهمترین و جسورانه ترین اصلاحات ریزساختاری سال های اخیر بازار سرمایه ارزیابی کرد. تصمیمی که در ظاهر ساده به نظر می رسد اما در عمل می تواند پیامدهای قابل توجهی بر کارایی بازار، نقدشوندگی معاملات و فرآیند کشف قیمت برجای بگذارد و مسیر حرکت بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد.

فلسفه شکل گیری حجم مبنا و چالش های امروز

حجم مبنا در مقطع طراحی خود با هدف کنترل نوسانات غیرواقعی قیمت، کاهش رفتارهای سفته بازانه و محدود کردن امکان دستکاری قیمت در نمادهای کم عمق و با سهام شناور پایین ایجاد شد. در آن دوره، ضعف زیرساخت های نظارتی و محدودیت ابزارهای کنترلی، استفاده از چنین ابزاری را توجیه پذیر می کرد. با این حال، توسعه بازار سرمایه، افزایش عمق معاملات و ارتقای نسبی نظام نظارتی باعث شد کارکرد این ابزار به مرور زمان با چالش مواجه شود. در بسیاری از نمادهای بزرگ و پرمعامله، حجم مبنا نه تنها نقشی در ثبات بازار نداشت، بلکه به مانعی برای تعدیل به موقع قیمت ها تبدیل شد.

اثر حجم مبنا بر کشف قیمت و رفتار بازار

در بخش قابل توجهی از نمادهای معاملاتی، حجم مبنا موجب کند شدن واکنش قیمت به اطلاعات جدید و ایجاد تاخیر در رسیدن به قیمت تعادلی شده بود. در چنین شرایطی، قیمت پایانی لزوما منعکس کننده واقعیت عرضه و تقاضای روزانه نبود و این مساله هزینه های معاملاتی پنهان را افزایش می داد. سرمایه گذاران حرفه ای و نهادهای مالی در مواجهه با این وضعیت، با ریسک تصمیم گیری بالاتری روبه رو بودند و کارایی عملیاتی بازار تحت تاثیر قرار می گرفت.

پیامدهای حذف عملی حجم مبنا

حذف عملی حجم مبنا می تواند به افزایش نقدشوندگی، روان تر شدن معاملات و تسریع فرآیند کشف قیمت منجر شود. بازاری که در آن قیمت ها سریع تر به اطلاعات واکنش نشان می دهند، بستر مناسب تری برای تخصیص بهینه منابع فراهم می کند و جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاران بلندمدت و حرفه ای دارد. این موضوع به ویژه در مقطعی که بازار سرمایه نیازمند بازسازی اعتماد و افزایش مشارکت فعالان است، اهمیت مضاعفی پیدا می کند.

الزامات موفقیت اصلاح ریزساختاری

با وجود مزایای بالقوه، حذف حجم مبنا به تنهایی تضمین کننده بهبود پایدار کارایی بازار نخواهد بود. موفقیت این اصلاح زمانی محقق می شود که با تقویت نظام بازارگردانی، توسعه نظارت هوشمند، برخورد موثر با دستکاری قیمت و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی، افزایش شفافیت اطلاعاتی شرکت ها و گسترش ابزارهای پوشش ریسک همراه شود. این اقدامات مکمل، نقش تعیین کننده ای در بهره برداری حداکثری از این تصمیم خواهند داشت.

گامی رو به جلو در مسیر بلوغ بازار سرمایه

در مجموع، حذف حجم مبنا را می توان اقدامی رو به جلو در مسیر حرکت بازار سرمایه ایران به سمت استانداردهای کاراتر و بالغ تر دانست. این تصمیم اگر با تداوم اصلاحات نهادی و ساختاری همراه شود، می تواند به تعمیق بازار، افزایش کارایی و تقویت نقش بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد منجر شود. در این مسیر، هماهنگی میان نهاد ناظر، بورس ها، نهادهای مالی و فعالان حرفه ای بازار بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.