بحران درآمد در یوتیوب فارسی؛ از لوکیشن تا کیفیت محتوا

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، یوتیوبرهای فارسی‌زبان این روزها فعالیت روزانه خود را با شوکی تازه آغاز می‌کنند؛ افت ناگهانی درآمد، دشوارتر شدن نقد کردن پول و ابهامی که بین یک بحران واقعی و چند سوء‌تفاهم فنی در نوسان است، یوتیوب فارسی را وارد مرحله‌ای کرده که آینده آن برای بسیاری نامشخص شده است.

آغاز بحران؛ افت ناگهانی درآمد یوتیوبرهای فارسی

ماجرا از زمانی جدی شد که برخی یوتیوبرهای ایرانی در روزهای اخیر کاهش درآمد خود را به‌طور شفاف در آمار یوتیوب استودیو مشاهده کردند. برای بعضی کانال‌ها این افت بین ۲۰ تا ۳۵ درصد بوده و برای برخی دیگر حتی به ۸۰ درصد رسیده است. همین اختلاف عددها باعث شد یک پرسش مشترک شکل بگیرد: واقعاً چه اتفاقی در یوتیوب فارسی در حال رخ دادن است؟

روایت اول؛ نقش لوکیشن و کاهش ارزش تبلیغات

نخستین روایت، روی عامل جغرافیا تمرکز دارد. ارزش تبلیغات در یوتیوب به موقعیت مکانی مخاطب وابسته است و اگر سیستم یوتیوب تشخیص دهد بخش بیشتری از ترافیک یک کانال از داخل ایران می‌آید، تبلیغات ارزان‌تری نمایش داده می‌شود. نتیجه این فرآیند، کاهش شاخص‌های کلیدی CPM و RPM است؛ همان عددهایی که مستقیماً درآمد یوتیوبر را تعیین می‌کنند.

روایت دوم؛ کیفیت محتوا و جذابیت برای تبلیغ‌دهنده

در روایت دوم، تمرکز روی خود محتواست. همه کانال‌ها از نظر تبلیغ‌دهندگان ارزش یکسانی ندارند و محتوای تولیدی، تخصصی و اصیل معمولاً درآمد بالاتری نسبت به محتوای تکراری، واکنشی یا کم‌هزینه ایجاد می‌کند. بر همین اساس، برخی فعالان یوتیوب معتقدند تعمیم افت درآمد چند کانال به کل یوتیوب فارسی می‌تواند تصویر نادرستی ایجاد کند.

لایه پنهان بحران؛ تشخیص دقیق‌تر موقعیت کاربران

بحث زمانی پیچیده‌تر می‌شود که پای مسائل فنی به میان می‌آید. گفته می‌شود یوتیوب دیگر فقط به IP بسنده نمی‌کند و در تشخیص موقعیت واقعی کاربران پیشرفته‌تر شده است. این موضوع باعث شده کیفیت VPN اهمیت بیشتری پیدا کند و تفاوت بین ابزارهای امن و فیلترشکن‌های ساده، روی نوع تبلیغات و در نهایت درآمد کانال اثر بگذارد.

شایعه هدف‌گیری زبان فارسی؛ واقعیت یا سوء‌برداشت

در کنار این تحلیل‌ها، شایعه‌ای درباره هدف قرار گرفتن زبان فارسی نیز مطرح شده است. با این حال، بسیاری از فعالان این حوزه این فرضیه را بعید می‌دانند و تأکید می‌کنند منطق یوتیوب بیشتر مبتنی بر بازار و جغرافیاست تا زبان محتوا.

مشکل همیشگی یوتیوبرهای ایرانی؛ نقد کردن درآمد

کاهش درآمد تنها چالش فعلی نیست. مسئله قدیمی نقد کردن پول همچنان پابرجاست و حتی می‌تواند اثر افت درآمد را تشدید کند. درآمد یوتیوبرهای ایرانی معمولاً از چند واسطه عبور می‌کند و درصد قابل‌توجهی از آن در این مسیر کسر می‌شود؛ به همین دلیل افت ۳۰ درصدی روی آمار، در عمل فشار بیشتری ایجاد می‌کند.

پارادوکس دلار؛ سود برای داخل، فشار برای خارج

در این میان یک تناقض هم وجود دارد. افزایش نرخ دلار در ایران باعث می‌شود حتی درآمد دلاری کمتر، برای یوتیوبرهای داخل کشور همچنان توجیه‌پذیر باشد. اما برای یوتیوبرهایی که خارج از ایران زندگی می‌کنند، افت دلاری مستقیماً روی هزینه‌های زندگی اثر می‌گذارد و فشار بیشتری ایجاد می‌کند.

مسیرهای پیش‌روی یوتیوبرها در دوران ابهام

در واکنش به این شرایط، یوتیوبرها به راهکارهای مختلفی فکر می‌کنند. برخی به سمت جهانی‌سازی محتوا، راه‌اندازی کانال انگلیسی یا تولید محتوای بی‌کلام می‌روند تا وابستگی به بازار محدود فارسی کاهش یابد. گروهی مدل درآمدی خود را از تبلیغات به استریم، عضویت ویژه یا حمایت مستقیم مخاطب تغییر می‌دهند و برخی دیگر به جذب اسپانسر فکر می‌کنند؛ مسیری که البته برای همه در دسترس نیست.

یوتیوب فارسی در آستانه یک تعلیق بزرگ

مجموع این عوامل تصویری مشترک می‌سازد: بازاری که سال‌ها با تناقض «فیلتر بودن یوتیوب و دلاری بودن درآمد» رشد کرده بود، حالا وارد مرحله‌ای تازه و مبهم شده است. مرحله‌ای که شاید پایان آن مشخص نباشد، اما برای بسیاری از فعالانش یک واقعیت روشن دارد؛ دیگر هیچ‌چیز مثل قبل قابل پیش‌بینی نیست.