شاخص کل بورس زیر ذره‌بین؛ تاب‌آوری یا وابستگی صنایع در بحران
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بررسی‌های انجام‌شده پس از جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل، ابعاد تازه‌ای از میزان تاب‌آوری صنایع مختلف بورسی را در مواجهه با ریسک‌های سیستماتیک آشکار کرده است. بر اساس داده‌های تحلیلی، تنها ۲ درصد از صنایع حاضر در بازار رفتاری مستقل از شاخص کل بورس داشتند، در حالی که ۱۴ درصد از صنایع نه‌تنها از بحران عبور کردند بلکه به پناهگاه امنی برای سرمایه‌گذاران بدل شدند. این الگوها می‌تواند دیدگاه تازه‌ای در خصوص استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در دوره‌های پرریسک ارائه دهد.
تنها صنعت مخالف جهت شاخص کل بورس
در میان ۵۱ صنعت فعال در بورس، صنعت پیمانکاری صنعتی با ضریب بتای منفی 0.0848 تنها گروهی بود که خلاف روند شاخص کل بورس حرکت کرد. این موضوع نشان می‌دهد که این صنعت در مواجهه با تنش‌های ژئوپلیتیکی و شوک‌های سیستماتیک، از عوامل درون‌زا تأثیر می‌پذیرد. پروژه‌محور بودن، چرخه درآمدی بلندمدت و ارتباط ساختاری با بودجه‌های عمرانی دولت از عوامل کلیدی در این واکنش متفاوت بوده‌اند.
صنعت بانکی؛ همگام با بازار، آسیب‌پذیر در بحران
در نقطه مقابل، صنعت بانک‌ها و مؤسسات اعتباری با ثبت ضریب بتای 1.31 بیشترین هم‌سویی را با شاخص کل بورس داشتند. این سطح از بتا نشان می‌دهد که این صنعت بسیار حساس به تحولات کلان اقتصادی و انتظارات تورمی است و در مواقع بحران نیز از حمایت‌های سیاسی و نهادی بیشتری برخوردار می‌شود. با این حال، همین ویژگی آن را در معرض نوسانات شدیدتر قرار می‌دهد.
بتا؛ معیاری برای سنجش حساسیت صنایع
ضریب بتا به‌عنوان شاخصی آماری، میزان همبستگی میان بازدهی یک صنعت یا نماد با شاخص کل بازار را اندازه‌گیری می‌کند. بتای یک به معنای وابستگی کامل به شاخص، بتای بیش از یک نشانگر نوسان‌پذیری بیشتر و بتای کمتر از یک معرف حرکت محافظه‌کارانه‌تر است. بتای منفی نیز از واکنش معکوس نسبت به شاخص کل بورس خبر می‌دهد. این معیار در دوران بحران به ابزاری حیاتی برای سنجش میزان تاب‌آوری صنایع بدل می‌شود.
عملکرد صنایع صادرات‌محور در مواجهه با بحران
صنایعی نظیر فرآورده‌های نفتی، فلزات گرانبها و تولید کود شیمیایی که ماهیت دلاری دارند، در گروه صنایعی با بتای بیش از یک جای گرفته‌اند. این صنایع با نقدشوندگی بالا و ارزش بازار بزرگ، مستقیماً از تغییرات نرخ ارز و سیاست‌های تجاری تأثیر می‌پذیرند. در دوره‌های رونق، عملکردی بهتر از شاخص کل بورس دارند، اما در مواجهه با تحریم‌ها یا نوسانات ارزی، به شدت متأثر می‌شوند.
تامین سرمایه؛ تکیه‌گاه پرتفوهای ریسک‌گریز
در بین صنایعی با بتای کمتر از ۰.۵، شرکت‌های تامین سرمایه به دلیل ارزش بازار بالا، نقدشوندگی مناسب و نقش کلیدی در ساختار بازار، جایگاه ویژه‌ای دارند. این شرکت‌ها گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز محسوب می‌شوند که به دنبال ثبات نسبی در شرایط نوسانی هستند. در مقابل، سایر صنایع با بتای پایین معمولاً کوچک، با تعداد نماد محدود و نقدشوندگی پایین هستند و سرمایه‌گذاری در آنها با ریسک‌های نقدشوندگی همراه است.
همگرایی بلندمدت؛ کاهش اثر شوک‌های مقطعی
یکی از ویژگی‌های رفتاری شاخص بتا، میل به همگرایی در بازه‌های زمانی بلندمدت است. به مرور زمان، تأثیر هیجانات کوتاه‌مدت و وقایع غیرمنتظره کاهش یافته و واکنش صنایع به میانگین بازار نزدیک‌تر می‌شود. این پدیده ناشی از تعدیل رفتاری سرمایه‌گذاران و بازگشت بازار به تعادل پس از عبور از بحران‌هاست. بنابراین، ارزیابی ریسک با توجه به افق زمانی اهمیت زیادی دارد.
شناخت الگوهای رفتاری برای سرمایه‌گذاری هوشمندانه
آنچه از داده‌های پساجنگ ۱۲روزه برمی‌آید، تأکید مجددی بر اهمیت شناخت دقیق ویژگی‌های رفتاری هر صنعت در مواجهه با ریسک‌های سیستماتیک است. سرمایه‌گذاران با استفاده از شاخص بتا می‌توانند در شرایط بحرانی، چینش پرتفو خود را با هدف حفظ سرمایه یا کسب سود تنظیم کنند. در نهایت، تاب‌آوری ۱۴ درصد از صنایع بورسی نشان می‌دهد که حتی در شرایط بحران نیز فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری هوشمندانه وجود دارد.
