دلیل ناترازی برق این است؛ افت سود نیروگاه‌های بورسی، همزمان با افزایش تولید آن ها
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، ناترازی برق در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی ساختاری اقتصاد ایران تبدیل شده است. شکافی که میان ظرفیت عملی تولید و تقاضای مصرف در حال گسترش است، نه‌تنها بازار برق را با بحران مواجه کرده، بلکه تبعات گسترده‌ای بر صنایع، کشاورزی و بازار سرمایه گذاشته است. در تابستان ۱۴۰۳، پیک مصرف برق کشور به ۷۱ هزار مگاوات رسید، در حالی که توان عملی تولید از ۶۰ هزار مگاوات فراتر نرفت. این کمبود مزمن ناشی از فرسودگی نیروگاه‌ها، ضعف شبکه انتقال و سرمایه‌گذاری ناکافی در بخش تولید است.
عملکرد نیروگاه‌های بورسی؛ رشد در تولید، افت در سود
در سال گذشته، تولید برق نیروگاه‌های بورسی با کاهش ۱۰ درصدی همراه بود، اما در بهار امسال با رشد ۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته بهبود یافت و در تیرماه افزایش ۲۱ درصدی را ثبت کرد. در میان ۹ نیروگاه فعال بورسی، «بگیلان» با رشد ۶۵ درصدی در تیرماه پیشتاز تولید بود. از منظر درآمدی، نیروگاهی‌ها در بهار ۱۴۰۴ موفق شدند رشد ۱۱۴ درصدی نسبت به مدت مشابه ۱۴۰۳ ثبت کنند. دو نماد «دماوند» و «بجهرم» بیشترین افزایش درآمد را در چهارماهه ابتدایی سال جاری به ثبت رساندند. با این حال، این رشد درآمدی نتوانسته مانع افت حاشیه سود شود.
تنگنای مطالبات و فشار قیمت‌گذاری
یکی از مهم‌ترین موانع سودآوری نیروگاه‌ها، عدم تسویه به‌موقع مطالبات توسط دولت است. برخی نیروگاه‌ها مطالباتی چند هزار میلیارد تومانی از وزارت نیرو دارند که موجب فشار بر نقدینگی، تأخیر در تعمیرات، و استهلاک بیشتر تجهیزات شده است. از سوی دیگر، وابستگی شدید به سوخت گاز، بویژه در زمستان، نیروگاه‌ها را مجبور به استفاده از سوخت مایع کرده که نه‌تنها پرهزینه است بلکه موجب کاهش بهره‌وری نیز می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری برق نیز سبب شده فروش با نرخ‌هایی انجام شود که کمتر از نصف بهای تمام‌شده است، مسئله‌ای که سودآوری نیروگاهی‌ها را در سال‌های اخیر به‌شدت تحت فشار قرار داده است.
سقوط حاشیه سود و چالش سرمایه‌گذاری
حاشیه سود صنعت نیروگاه در سال ۱۴۰۳ با کاهش ۱۰ واحد درصدی نسبت به میانگین تاریخی، به ۳۲ درصد رسید. با وجود رشد نسبی در بهار ۱۴۰۴ و بهبود این شاخص تا ۳۹ درصد، همچنان روند نزولی سودآوری مشهود است. «بمپنا» تنها نمادی بود که توانست با ثبت حاشیه سود ۵۶ درصدی در سال گذشته، از این بحران نسبی فاصله بگیرد.
هشدار سازمان بورس به وزارت نیرو؛ قیمت برق اصلاح شود
آثار مخرب قطع برق صنایع؛ فراتر از آنچه که تصور می کنید
راه نجات از مسیر سرمایه‌گذاری و اصلاح ساختار
کارشناسان بر این باورند که اصلاح نظام قیمت‌گذاری برق، اجرای مؤثر قراردادهای خرید تضمینی برق (PPA)، بازپرداخت به‌موقع مطالبات و تسهیل فروش مستقیم برق می‌تواند صنعت نیروگاهی کشور را به موتور رشد بازار سرمایه تبدیل کند. در حال حاضر توسعه سالانه ظرفیت جدید به ۵ هزار مگاوات نیاز دارد، اما میانگین واقعی در دهه گذشته تنها ۲ هزار مگاوات بوده است. سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان بالا و تجدیدپذیر، به‌ویژه با استفاده از ظرفیت بازار سرمایه، صندوق‌های پروژه و اوراق سلف برق، می‌تواند راه‌حلی پایدار برای برون‌رفت از بحران فعلی باشد.
فرصت‌های جدید در سایه سیاست‌گذاری هوشمند
در صورت اجرای اصلاحات مدنظر، شرکت‌های بورسی که از زیرساخت‌های مناسب، مجوزهای بهره‌برداری و دسترسی به فناوری برخوردارند، می‌توانند در موقعیتی جذاب برای سرمایه‌گذاری قرار گیرند. همچنین ایجاد رقابت در بورس انرژی و افزایش شفافیت می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران به این صنعت را بازگرداند. اگرچه چالش‌هایی همچنان پابرجاست، اما صنعت نیروگاه با سیاست‌گذاری درست می‌تواند از یک تهدید به فرصت تبدیل شود؛ فرصتی که علاوه بر حفظ پایداری شبکه برق، بازدهی مناسبی نیز برای سهامداران به همراه خواهد داشت.
