عدم همبستگی تورم و بورس؛ زنگ خطری برای بازار سرمایه
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، برخلاف آنچه در اغلب بازارهای مالی جهانی دیده می‌شود، بازار سرمایه ایران واکنش منسجم و تحلیل‌محوری به آمارهای تورم نشان نمی‌دهد. داده‌ها نشان می‌دهد طی یک سال گذشته، همبستگی بین نرخ تورم اعلام‌شده و بازدهی شاخص کل بورس نه‌تنها ضعیف بوده، بلکه از نظر آماری نیز معنادار نبوده است؛ موضوعی که از نبود تحلیل سیستماتیک، بی‌اعتمادی به داده‌های اقتصادی و سلطه عوامل غیراقتصادی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران حکایت دارد.
همبستگی منفی و غیرمعنادار بین تورم و بورس
بررسی‌های آماری در بازه زمانی خرداد ۱۴۰۳ تا خرداد ۱۴۰۴ نشان می‌دهد ضریب همبستگی میان نرخ تورم ماهانه و بازدهی شاخص کل بورس در روز انتشار این آمار، عدد منفی ۰.۳۳۵ بوده است. این عدد ضمن نشان دادن رابطه منفی، از نظر آماری بی‌معناست. برای نمونه، در تیرماه ۱۴۰۳ با وجود افزایش تورم، بازار بازدهی مثبتی ثبت کرد، در حالی که در خرداد ۱۴۰۴ با کاهش تورم، شاخص دچار افت شد. این رفتار ناهم‌خوان با منطق اقتصادی، نشان می‌دهد که داده‌های رسمی تورم نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری فعالان بازار ندارد.
پیش‌خور شدن اطلاعات یا نبود تحلیل؟
یکی از فرضیه‌های مطرح‌شده برای توجیه این واکنش مبهم بازار بورس، نظریه “پیش‌خور شدن اطلاعات” است. بر اساس این نظریه، فعالان بازار انتظارات خود را پیش از اعلام رسمی آمار در قیمت دارایی‌ها منعکس می‌کنند. با این حال، در بازار ایران، این فرض با تردید مواجه است؛ چراکه بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران فاقد تحلیل‌های پیش‌بینی‌پذیر و داده‌محور هستند و عمدتاً تصمیمات خود را بر پایه شایعات، نوسانات ارز و تحلیل تکنیکال کوتاه‌مدت اتخاذ می‌کنند.
هشدار سازمان بورس به وزارت نیرو؛ قیمت برق اصلاح شود
بازار سرمایه در دوراهی ارزندگی و بی‌اعتمادی
نقش پررنگ عوامل غیراقتصادی و ضعف سواد مالی
نوسانات نرخ ارز، تحولات سیاسی، تصمیمات دولت و جو روانی، مهم‌ترین عواملی هستند که بر رفتار بازار سرمایه ایران تأثیرگذارند. ضعف سواد مالی عمومی نیز باعث شده تحلیل شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله تورم، نقشی حاشیه‌ای در تصمیم‌گیری‌ها داشته باشد. بسیاری از معامله‌گران اساساً درکی از تأثیر تورم بر سودآوری شرکت‌ها یا نرخ بهره ندارند و صرفاً به سیگنال‌های شبکه‌های اجتماعی یا نوسانات قیمتی روزانه واکنش نشان می‌دهند.
مقایسه با بازارهای جهانی و اقتصادهای نوظهور
در بازارهای توسعه‌یافته نظیر ایالات متحده، نرخ تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران است. برای مثال، در ژوئن ۲۰۲۲، با انتشار تورم ۹.۱ درصدی در آمریکا، بازار بلافاصله واکنش منفی نشان داد. این رفتار ناشی از تحلیل سیستماتیک درباره سیاست‌های احتمالی فدرال‌رزرو بود. در کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه، هند و برزیل نیز هرگونه نوسان در نرخ تورم با واکنش‌های مشخص در بازار سهام و ارز همراه است. اما در ایران، چنین الگوی رفتاری وجود ندارد.
ضرورت اصلاحات ساختاری در تحلیل بازار
تداوم بی‌تفاوتی بورس ایران نسبت به تورم، می‌تواند پیامدهایی جدی برای کارایی، شفافیت و جذب سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به همراه داشته باشد. ضعف تحلیل اقتصادی، نبود ابزارهای پیش‌بینی و تصمیم‌گیری‌های احساسی، بازار را از مسیر منطقی خود منحرف کرده است. برای رفع این چالش، تقویت سواد مالی عمومی، توسعه ابزارهای تحلیل کلان و نهادینه کردن نقش داده‌های اقتصادی در تصمیم‌گیری‌ها، ضرورتی حیاتی به شمار می‌رود.
