رشد نقدینگی نگران کننده شد

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، آمار کل‌های پولی منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ رشد نقدینگی در خرداد 1404 به 32.4 درصد رسیده که بالاترین سطح در 26 ماه اخیر است. این رقم از هدف‌گذاری اعلام‌شده بانک مرکزی عبور کرده و نگرانی‌ها درباره فشارهای تورمی را افزایش داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد استفاده دولت از تنخواه‌گردان خزانه و استقراض از بانک مرکزی حدود یک‌سوم نقدینگی خلق‌شده در بهار امسال را تشکیل داده است.

نگاهی به تغییرات نقدینگی و پایه پولی

حجم نقدینگی در پایان خرداد 1404 به 11058 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به پایان سال گذشته 8.8 درصد رشد نشان می‌دهد. نرخ رشد 12 ماهه نقدینگی نیز از 26.8 درصد در خرداد 1403 به 32.4 درصد افزایش یافته است. پایه پولی هم در خرداد امسال با رقم 1444 هزار میلیارد تومان نسبت به سال قبل 29.6 درصد رشد داشته است. سهم خالص بدهی دولت به بانک مرکزی در رشد پایه پولی قابل توجه بوده و کاهش سپرده‌های دولت نقش پررنگی در این روند داشته است.

عوامل اثرگذار بر افزایش نقدینگی

انتشار مازاد اوراق بدهی دولت و خرید آن توسط بانک‌ها، آزادسازی سپرده قانونی برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری، تسویه بخشی از مطالبات بانک‌ها از بانک مرکزی و افزایش ذخایر طلای بانک مرکزی از عوامل اصلی رشد نقدینگی در سال 1403 و تداوم آن در سال جاری بوده‌اند. علاوه بر این، استفاده دولت از تنخواه‌گردان خزانه در سه ماه نخست امسال به تنهایی 2.7 درصد در رشد نقدینگی سهم داشته است.

پیامدهای تورمی رشد پول و شبه‌پول

اقتصاددانان تاکید می‌کنند رشد نقدینگی در سطوح بالا اثر مستقیم بر افزایش تورم دارد. پول و شبه‌پول در صورت رشد سریع موجب افزایش قدرت خرید و فشار بر سطح عمومی قیمت‌ها می‌شوند. هرچند در کوتاه‌مدت می‌تواند به رونق اقتصادی کمک کند، اما نبود ظرفیت تولیدی کافی باعث تبدیل آن به عامل تورم خواهد شد. پژوهش‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که افزایش یک درصدی در پایه پولی می‌تواند در بلندمدت تورم را تا 0.5 درصد بالا ببرد.

وضعیت سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی

طرح کنترل ترازنامه‌ای بانک مرکزی که از سال 1401 آغاز شد، با هدف مهار خلق پول و محدود کردن رشد بی‌ضابطه نقدینگی طراحی شده بود و در سال‌های 1402 و 1403 تا حدودی موفق عمل کرد. با این حال، در سال 1404 و به‌ویژه در بهار، رشد نقدینگی فراتر از اهداف تعیین‌شده حرکت کرده است. داده‌ها نشان می‌دهد در صورت تداوم روند فعلی، نرخ رشد نقدینگی تا پایان سال می‌تواند به حدود 38.6 درصد برسد.

چشم‌انداز سیاست پولی و ریسک‌های پیش‌رو

کنترل رشد نقدینگی تنها با اقدامات بانک مرکزی ممکن نیست و کسری بودجه دولت، انتظارات تورمی و نوسانات نرخ ارز بر آن تاثیر مستقیم دارند. به همین دلیل، کارشناسان معتقدند بدون اصلاح حکمرانی اقتصادی و کاهش ریسک‌های سیاسی، تحقق هدف‌گذاری‌های بانک مرکزی در کنترل نقدینگی و مهار تورم دشوار خواهد بود.