بحران در بازار لوازم یدکی خودرو؛ کمبود قطعات وارداتی و جهش ساعتی قیمت‌ها

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار لوازم یدکی خودرو در ایران با بحران کمبود، گرانی و نابسامانی در نظام توزیع مواجه است؛ بحرانی که اکنون به گفته فعالان صنفی، نه تنها تجارت و تولید را دچار رکود کرده بلکه مصرف‌کنندگان را نیز برای تأمین قطعات مورد نیاز در وضعیت سردرگمی قرار داده است. در شرایطی که قیمت قطعات خودروهای وارداتی و مونتاژی به‌صورت ساعتی تغییر می‌کند، نبود نظارت مؤثر و شفافیت در واردات، بازار را به سمت بی‌ثباتی کامل سوق داده است.

رکود و کمبود قطعات؛ چالش اصلی بازار خودروهای وارداتی و مونتاژی

در سال‌های گذشته وفور قطعات چینی با قیمت مناسب دغدغه مصرف‌کنندگان را کاهش داده بود، اما امروز حتی همین قطعات نیز به دلیل افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها از دسترس بسیاری خارج شده‌اند. اکنون بازار با رکود شدید، کمبود قطعات کلیدی به‌ویژه در خودروهای مونتاژی و وارداتی، و رشد بی‌رویه قیمت‌ها روبروست.
در چنین شرایطی، بازار قطعات دست دوم و کارکرده رونق گرفته، اما این موضوع پیامدهای جدی برای ایمنی خودروها دارد. به‌ویژه خودروهای جدید و چینی که قطعات آن‌ها به سختی تأمین می‌شود، بیشترین آسیب را از این وضعیت دیده‌اند.

افزایش لحظه‌ای قیمت‌ها و سردرگمی مصرف‌کنندگان

امروز بسیاری از فروشندگان لوازم یدکی، قیمت قطعات را حتی به‌صورت ساعتی تغییر می‌دهند. خودروهای جدید، وارداتی و چینی بیشترین سهم را در کمبود دارند و متأسفانه هیچ نهاد نظارتی پاسخگوی وضعیت موجود نیست. مصرف‌کنندگان ناچارند بین صبر برای تأمین قطعه اصلی یا خرید قطعات غیررسمی و پرریسک یکی را انتخاب کنند، در حالی که سازمان‌های مسئول تنها نظاره‌گر اوضاع هستند.

رانت، واسطه‌گری و واردات غیرشفاف؛ تهدیدی برای بازار و ایمنی

یکی از ریشه‌های اصلی بحران، ورود واسطه‌ها و واردکنندگان غیرتخصصی به بازار است. این افراد با استفاده از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای و دسترسی به ارز ترجیحی، قطعات بی‌کیفیت را با قیمت محصولات اصلی وارد بازار می‌کنند. این پدیده نه تنها منجر به نقض حقوق مصرف‌کننده می‌شود، بلکه ایمنی خودروها را نیز به خطر می‌اندازد. فعالان صنفی می‌گویند نبود شفافیت در واردات باعث شده تا جریان رسمی تأمین قطعه تضعیف و اعتماد عمومی به بازار کاهش یابد.

کیفیت پایین خودروهای مونتاژی و افزایش مصرف قطعه

کارشناسان حوزه خودرو تأکید دارند که کیفیت پایین برخی خودروهای مونتاژی و وارداتی عامل دیگری در افزایش تقاضا برای قطعات یدکی است. قطعات کمیاب و گران‌قیمت این خودروها، به دلیل تیراژ محدود و نبود صرفه اقتصادی برای تولید داخل، به سختی در دسترس قرار دارند. در نتیجه، صاحبان خودروهای با تیراژ پایین مجبور به خرید قطعات دست دوم یا غیررسمی می‌شوند که خود خطر تصادف و کاهش ایمنی خودرو را افزایش می‌دهد.

پیامدهای اقتصادی و ایمنی وضعیت فعلی بازار

به گفته کارشناسان، سیاست‌های ناهماهنگ ارزی، ضعف نظارت و رکود اقتصادی سه عامل اصلی نابسامانی فعلی بازار هستند. نتیجه این چرخه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، رشد بازار غیررسمی، کاهش کیفیت خدمات پس از فروش و تهدید ایمنی خودروها و سرنشینان است.

راهکارهای پیشنهادی برای بازگشت ثبات به بازار لوازم یدکی

فعالان صنفی معتقدند با اصلاح نظام تخصیص ارز، تقویت تولیدکنندگان داخلی، و نظارت دقیق بر واردات، می‌توان بخشی از مشکلات فعلی را برطرف کرد. همچنین ایجاد سامانه شفاف برای ردیابی قطعات وارداتی و کنترل قیمت‌ها می‌تواند از بروز رانت و احتکار جلوگیری کند.

اظهارات رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو

سید احمد حسینی، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم یدکی خودرو، در گفت‌وگویی تأکید کرد:
«اصلی‌ترین مشکل بازار امروز، اختلال در تخصیص ارز و ورود غیرشفاف قطعات است. در یک سال گذشته، فرآیند طولانی دریافت ارز و توزیع ناعادلانه آن، بسیاری از تولیدکنندگان واقعی را با مشکل مواجه کرده و بعضاً باعث تعطیلی واحدهای تولیدی شده است.»
وی افزود: «قطعات خودروهای نسل جدید چینی و مونتاژی در بازار بسیار محدود است و این کمبود منجر به افزایش کاذب قیمت‌ها شده. بسیاری از مالکان برای تأمین نیاز خود به سراغ قطعات دست دوم یا غیررسمی می‌روند که این مسئله ریسک ایمنی خودروها را به شدت افزایش می‌دهد.»