بورس در تله ارزش؛ شکاف تاریخی میان سودآوری شرکت‌ها و قیمت سهام

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بورس ایران در حالی روزهای پرنوسانی را پشت سر می‌گذارد که از یک‌سو گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌ها حاکی از بازگشت قدرت سودآوری و تاب‌آوری بنگاه‌ها در برابر تورم و شوک‌های اقتصادی است، اما از سوی دیگر، سیاست‌های پولی و نرخ بالای بهره عملا مانع از انعکاس این عملکرد مثبت در قیمت سهام شده است. آمارهای منتشرشده در سامانه کدال نشان می‌دهد سود خالص تجمیعی شرکت‌های بورسی در نیمه نخست سال جاری با رشد ۲۸ درصدی به سطح قابل توجهی رسیده است. این رشد عمدتا در صنایع پالایشی، دارویی و بانکی متمرکز بوده و بیانگر سازگاری بخش واقعی اقتصاد با شرایط سخت تورمی است.

بورس در نقطه چرخش سیاستی

کارشناسان معتقدند بازار سهام اکنون در آستانه یک پیچ تاریخی قرار دارد؛ جایی که جهت حرکت آن بیش از هر زمان دیگر به تصمیمات سیاستگذار وابسته است. عملکرد مثبت بنگاه‌ها از یک‌سو، و نرخ بهره نزدیک به ۴۰ درصد از سوی دیگر، باعث شده شکاف میان ارزش ذاتی سهام و قیمت‌های معاملاتی به بالاترین حد تاریخی برسد. این وضعیت که تحلیلگران از آن با عنوان «تله ارزش» یاد می‌کنند، به معنی وجود سهام‌های ارزنده‌ای است که به دلیل شرایط کلان اقتصادی، با بی‌توجهی سرمایه‌گذاران مواجه‌اند.

تحلیل عملکرد صنایع

کامل ابراهیمیان، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه، در بررسی صورت‌های مالی شش‌ماهه گفت: سود خالص فصلی شرکت‌های بورسی با رشد ۳۴ درصدی نسبت به سال گذشته به ۳۶۳ هزار میلیارد تومان رسیده و سود تجمیعی نیمه نخست سال نیز با ۲۸ درصد رشد، رقم ۷۹۳ هزار میلیارد تومان را ثبت کرده است. به گفته او، رشد سودآوری در بخش پالایشی به ۲۷۷ درصد رسیده که ناشی از بهبود کرک‌اسپردها و ثبات نسبی قیمت نفت است. صنعت دارو با رشد ۱۱۵ درصدی و صنعت سیمان با ۸۴ درصد رشد سود، از عملکرد مطلوبی برخوردار بوده‌اند و بانک‌ها نیز به لطف کاهش ذخیره‌گیری و افزایش درآمدهای غیرمشاع، ۴۶ درصد رشد سود را تجربه کرده‌اند.

فشار سیاستگذاری و نرخ بهره بالا

در مقابل، صنایع فولاد و خودرو همچنان زیر فشار قیمت‌گذاری دستوری و محدودیت‌های انرژی قرار دارند. فولادی‌ها با افت ۴۰ درصدی سود و خودروسازان با زیان ۲۷ هزار میلیارد تومانی و انباشت زیان بیش از ۲۰۰ همت، در شرایط دشواری به سر می‌برند. ابراهیمیان معتقد است نرخ بهره بالا عامل اصلی تداوم این وضعیت است؛ چراکه ضمن افزایش هزینه مالی شرکت‌ها، نقدینگی را از بورس به سمت بازار بدهی هدایت می‌کند. تنها در فصل تابستان، هزینه مالی شرکت‌ها به ۶۰ همت رسیده که معادل بیش از ۱۶ درصد سود خالص کل بازار است.

تله ارزش در بورس

به گفته این تحلیلگر، با وجود رشد سودآوری، معیارهای ارزش‌گذاری بازار همچنان فشرده‌اند و نسبت‌های قیمتی در پایین‌ترین سطوح چند سال اخیر قرار دارند. او تأکید کرد: سود دلاری بازار بر پایه نرخ نیمایی از ۱۳.۸ به ۱۱.۳ میلیارد دلار کاهش یافته و این افت نه از ضعف عملکرد شرکت‌ها، بلکه از تثبیت دستوری نرخ ارز ناشی می‌شود. هرگونه واقعی‌سازی نرخ ارز در نیمه دوم سال می‌تواند جهش تازه‌ای در سودآوری ریالی ایجاد کند. به باور او، بازار سهام اکنون در وضعیتی دوگانه قرار دارد؛ از نظر بنیادی قوی است اما فشار متغیرهای کلان مانع رشد قیمتی شده است.

چشم‌انداز پس از گزارش‌های شش‌ماهه

حسن حسین‌نیا، دیگر تحلیلگر بازار سرمایه، در بررسی وضعیت ابتدای هفته گفت: بورس تهران در حالی کار خود را آغاز کرد که سامانه کدال در روزهای پایانی هفته گذشته با گزارش‌های متعدد شرکت‌ها بسیار فعال بود. به گفته او، عملکرد بنگاه‌ها در فصل تابستان با وجود قطعی برق و شرایط ناشی از جنگ ۱۲روزه، مطلوب ارزیابی می‌شود؛ با این حال، گزارش برخی صنایع بزرگ مانند فولاد کمتر از انتظار بازار بود و واکنش منفی در پی داشت. در مقابل، گروه‌های دارویی، زراعتی و غذایی گزارش‌های مثبت و مورد توجهی ارائه کردند.

واکنش بازار و سیگنال‌های روانی

روز شنبه شاخص کل بورس با کاهش مواجه شد و ارزش معاملات خرد سهام و صندوق‌های سهامی به حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسید. اما در نیم ساعت پایانی، جمع‌آوری صف‌های فروش در نمادهای بزرگ نشان داد که نگاه فعالان بازار هنوز امیدوارانه است. حسین‌نیا اضافه کرد: شایعات پیرامون تغییر نرخ ارز موثر و احتمال جابه‌جایی در راس بانک مرکزی، به کانون اصلی نوسانات تقاضا و عرضه در روزهای اخیر تبدیل شده است.

به طور کلی، بازار سهام ایران در مقطع حساسی قرار گرفته است. از یک سو، سودآوری شرکت‌ها در مسیر صعودی قرار دارد و از سوی دیگر، متغیرهای کلان پولی و مالی مانع از انعکاس این بهبود در قیمت سهام شده‌اند. کارشناسان تأکید دارند که تنها با اصلاح سیاست‌های پولی، کاهش نرخ بهره، حذف قیمت‌گذاری دستوری و واقعی‌سازی نرخ ارز می‌توان انتظار داشت بورس از «تله ارزش» خارج شود و مسیر رشد پایدار را در پیش گیرد.