تحول عظیم در فراکاب ها

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، صنعت «فعالیت‌های مرتبط با اوراق بهادار» یا همان فراکاب در ظاهر یکی از صنایع خدماتی و کوچک بازار سرمایه به نظر می‌آید اما در عمل بخش مهمی از ستون فقرات اقتصاد مالی کشور را بر دوش می‌کشد. بررسی متغیرهای مالی این گروه نشان می‌دهد اگرچه در سال ۱۴۰۳ به دلیل رکود معاملات، درآمدها ۶۶ درصد کاهش یافته بود اما در هفت ماه نخست امسال درآمد ارائه خدمات این صنعت با جهشی ۱۰۸ درصدی بازگشته است. فراکاب شامل کارگزاری‌ها، سبدگردان‌ها، مشاوران سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات، نهادهای تامین سرمایه، شرکت‌های فناوری معاملاتی و سایر موسسات مالی است که هر یک نقش حیاتی در کارکرد بازار سرمایه دارند.

جهش درآمدی هفت ماهه

در ۱۳ سال گذشته میانگین رشد سالانه درآمد گروه فراکاب حدود ۵۵ درصد بوده است. در سال ۱۴۰۳ درآمد این گروه به ۷۷۵ میلیارد تومان سقوط کرد اما در هفت ماهه امسال مجموع درآمدها به ۲ هزار و ۸۱۳ میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. بیشترین رشد ماهانه در شهریور و مهر ثبت شد و بیشترین جهش در میان شرکت‌های این صنعت مربوط به شرکت «کالا» بود که درآمد آن در این دوره به ۱ هزار و ۸۵۵ میلیارد تومان رسید و نسبت به سال قبل ۱۲۸ درصد رشد داشت.

نقش فراکاب در گذار از بانک‌محوری

اقتصاد ایران طی سال‌های طولانی به نظام بانکی وابسته بوده و بخش عمده تامین مالی از طریق بانک‌ها صورت می‌گرفته است. فراکاب در این گذار تاریخی به عنوان یکی از اهرم‌های مهم برای انتقال اقتصاد از مدل بانک محور به بازار محور ظاهر شده است. ابزارهایی که نهادهای فعال در فراکاب طراحی می‌کنند، از جمله صندوق‌ها و اوراق بدهی، امکان تامین مالی غیرتورمی را فراهم کرده و بخشی از فشار تامین منابع را از دوش نظام بانکی برمی‌دارد.

چالش‌های ساختاری و فناوری

رشد فراکاب با چالش‌هایی مواجه است که مانع تسریع توسعه آن شده‌اند. ناهماهنگی سرعت نوآوری فناوری با روند کند قانون‌گذاری باعث شده برخی ابزارهای جدید با تاخیر یا با محدودیت وارد بازار شوند. محدودیت در دسترسی به داده‌های شفاف، پراکندگی و نبود استانداردسازی داده‌ها، ضعف زیرساخت‌های فناوری و مشکلات مقیاس‌پذیری سامانه‌های معاملاتی و کمبود نیروی متخصص در حوزه‌های مدیریت ریسک پیشرفته، الگوریتم‌تریدینگ و تحلیل داده از دیگر موانع اصلی است.

سودآوری و وضعیت مالی

شاخص‌های سودآوری نشان می‌دهد میانگین حاشیه سود گروه فراکاب در سال جاری حدود ۶۹ درصد بوده و در سال ۱۴۰۳ حاشیه سود گروه تا ۷۹ درصد افزایش یافته است که نزدیک ۱۰ درصد بهتر از میانگین تاریخی است. در بازه فصلی بهار و تابستان حاشیه سود حدود ۷۳ درصد گزارش شده است. از میان شرکت‌های فعال، نماد «انرژی» بیشترین حاشیه سود را داشته و در سال ۱۴۰۳ و تابستان امسال به ترتیب حاشیه سود ۵۷ و ۴۶ درصد ثبت کرده است.

نهادهای مرکزی اکوسیستم

کارگزاری‌ها به عنوان نقطه تماس اصلی سرمایه‌گذاران خدمات چندلایه شامل معاملات، تحلیل، مدیریت ریسک و مشاوره عرضه می‌کنند و به کمک فناوری کیفیت تجربه سرمایه‌گذاری را ارتقا داده‌اند. شرکت‌های تامین سرمایه نقش کلیدی در انتشار اوراق بدهی و طراحی ابزارهای مالی دارند و سبدگردان‌ها و مشاوران سرمایه‌گذاری با هدایت منابع به مدیریت حرفه‌ای می‌توانند رفتار هیجانی را کاهش دهند و ثبات بازار را تقویت کنند.

فرصت‌های پیش‌رو

آینده فراکاب با فرصت‌هایی از جمله دیجیتالی شدن کامل خدمات مالی، بلوغ صندوق‌های سرمایه‌گذاری، توسعه ابزارهای مدیریت ریسک و کاربرد فناوری‌های نوینی مانند بلاک‌چین، توکن‌سازی دارایی‌ها و تحلیل لحظه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی پیوند خورده است. گسترش صندوق‌های پروژه، صندوق‌های طلا و صندوق‌های کالایی می‌تواند نقش بازار سرمایه را در تامین مالی پروژه‌ها و جذب نقدینگی افزایش دهد.

چشم‌انداز و ضرورت‌ها

در صورت پیگیری اصلاحات نهادی، تقویت زیرساخت‌های فناوری، استانداردسازی داده‌ها و توسعه نیروی انسانی متخصص، صنعت فراکاب پتانسیل تبدیل شدن به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد مدرن ایران را دارد. این صنعت قادر است با حرفه‌ای کردن رفتار سرمایه‌گذاران و هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد، فشار بر نظام بانکی را کاهش دهد و نقش بازار سرمایه را در تامین مالی اقتصادی افزایش دهد.