چرا طلا از رکورد تاریخی عقب نشست؟ بررسی نقش بانک‌ها و سفته‌بازان

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار طلا این روزها در شرایطی حساس قرار گرفته است. پس از آنکه قیمت اونس در اکتبر به رکورد تاریخی ۴,۳۸۰ دلار رسید، اکنون به محدوده ۴,۱۰۰ دلار عقب‌نشینی کرده و نوسانات قابل‌توجهی را تجربه می‌کند. کاهش اخیر قیمت طلا بازتابی از عوامل پیچیده اقتصادی، ژئوپلیتیک و رفتار سرمایه‌گذاران است؛ عواملی که چشم‌انداز آینده این فلز گرانبها را با ابهام همراه کرده‌اند.

دست‌های قوی و ضعیف؛ روانشناسی بازار طلا

اکونومیست در گزارشی اشاره می‌کند که اصطلاحات رایج در بازار طلا شباهت زیادی به استراتژی‌های بازی پوکر دارد. “دست‌های قوی” سرمایه‌گذارانی هستند که فارغ از نوسانات شدید، به طلا وفادار می‌مانند؛ در مقابل، “دست‌های ضعیف” با اولین نشانه از ریسک، از بازار خارج می‌شوند. در دوره‌های صعودی، این دست‌های قوی هستند که روند بازار را هدایت می‌کنند؛ اما زمانی که قیمت‌ها سقوط می‌کند، بلوف صعودی‌ها آشکار می‌شود و بازار با موج فروش مواجه می‌گردد.

سقوط از اوج ۴,۳۸۰ دلاری و نگرانی صعودی‌ها

از تاریخ ۲۰ اکتبر، هم‌زمان با رسیدن قیمت طلا به بالاترین رکورد تاریخی، روند اصلاحی آغاز شد و قیمت حدود ۲۸۰ دلار کاهش یافت. با وجود این افت، طلا همچنان ۵۴ درصد بالاتر از ابتدای سال و ۴۲ درصد بالاتر از رکورد تعدیل‌شده سال ۱۹۸۰ قرار دارد. تحلیلگران درباره آینده اختلاف‌نظر جدی دارند؛ برخی ادامه صعود تا ۵,۰۰۰ دلار را محتمل می‌دانند اما گروهی دیگر آغاز یک روند نزولی را پیش‌بینی می‌کنند. نتیجه این نبرد تحلیلی تا حد زیادی به رفتار خریداران اصلی بازار بستگی دارد: سرمایه‌گذاران نهادی، بانک‌های مرکزی و سفته‌بازان.

طلا به‌عنوان پناهگاه امن؛ اما این بار متفاوت

جایگاه طلا به‌عنوان ذخیره ارزش در دوران بحران‌های مالی تثبیت شده است. در سقوط دات‌کام، بحران ۲۰۰۹ و دوران کرونا، طلا یکی از نخستین مقاصد سرمایه‌های ترس‌زده بود. اما جهش اخیر قیمت بدون وقوع رکودی بزرگ رخ داده است. از مارس ۲۰۲۴ تا امروز قیمت طلا تقریباً دو برابر شده، درحالی‌که شاخص S&P 500 نیز ۳۰ درصد رشد کرده و نرخ بهره واقعی همچنان بالاست. این هم‌زمانی رشد بازار سهام و طلا، برخلاف الگوهای تاریخی، نشان می‌دهد شاید عوامل دیگری به‌جز نگرانی‌های اقتصادی در پشت پرده صعود طلا نقش داشته باشند.

نقش بانک‌های مرکزی؛ واقعیت یا بزرگ‌نمایی؟

برخی تحلیلگران افزایش قیمت را به خریدهای گسترده بانک‌های مرکزی مرتبط می‌دانند؛ نظریه‌ای که ریشه در نگرانی از تضعیف دلار، کسری بودجه آمریکا و تهدید استقلال فدرال رزرو دارد. اما داده‌ها این روایت را کامل پشتیبانی نمی‌کنند. اگر بانک‌های مرکزی به‌طور جدی در حال فروش اوراق آمریکایی و خرید طلا بودند، باید شاهد سقوط دلار و جهش بازدهی اوراق بلندمدت می‌بودیم؛ در حالی که بازار ارز و بازار بدهی آمریکا در ماه‌های اخیر ثبات نسبی داشته‌اند. خرید طلا توسط برخی کشورها بالا بوده اما حجم آن هنوز محدود است و طبق داده‌های صندوق بین‌المللی پول، خرید بانک‌های مرکزی نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.

سفته‌بازان؛ موتور اصلی نوسانات اخیر

بزرگ‌ترین محرک قیمت در ماه‌های گذشته صندوق‌های پوشش ریسک و ETF‌ها بوده‌اند. در اواخر سپتامبر، موقعیت‌های خرید صندوق‌های پوشش ریسک در بازار آتی به رکورد ۲۰۰ هزار قرارداد رسید که معادل ۶۱۹ تن طلا است. اما در ماه گذشته، خروج قابل‌توجه ۱۰۰ تنی از سوی همین صندوق‌ها بخش زیادی از اصلاح قیمت را رقم زد. جریان ورودی ETF‌ها دوباره احیا شده در حالی که همچنان رفتار “پول داغ” قیمت طلا را هدایت می‌کند. به نظر می‌رسد رشد اخیر بیشتر یک “تجارت مومنتوم” بوده تا یک روند مبتنی بر فاندامنتال‌های بلندمدت.

آینده بازار طلا: ادامه صعود یا آغاز سقوط؟

اگرچه بخشی از افزایش قیمت اولیه ممکن بود ناشی از تلاش برخی بانک‌های مرکزی برای افزایش ذخایر طلا باشد، اما اکنون بازار بیش از هر چیز تحت تأثیر موج سفته‌بازی قرار دارد. این مسأله باعث شکنندگی روند صعودی شده است. در صورت چرخش احساسات یا خروج سرمایه از صندوق‌های بزرگ، دست‌های قوی نیز ممکن است تحت فشار قرار گیرند و موجی از کاهش قیمت شکل گیرد. آینده بازار طلا اکنون بیش از همیشه وابسته به واکنش معامله‌گران مومنتوم و رفتار سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت است.