همتی دوباره روی کار آمد؛ نگاهی به تاریخچه نوسانات دلار

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازگشت عبدالناصر همتی به ریاست بانک مرکزی بار دیگر نگاه‌ها را به ساختمان شیشه‌ای میرداماد دوخته است، اما بررسی ۲۲ سال نوسانات نرخ ارز در ایران نشان می‌دهد که دلار بیش از آنکه تابع شخص رئیس کل بانک مرکزی باشد، تحت تاثیر تحولات کلان اقتصادی، سیاسی و تحریم‌ها قرار داشته است.

دلار؛ لنگر انتظارات تورمی
در ایران نرخ ارز به جای یک شاخص پولی ساده، به لنگر انتظارات تورمی بدل شده است. هرگونه جهش یا افت دلار عمدتاً ناشی از تنش‌های بین‌المللی و محدودیت‌های ساختاری در واردات و صادرات ارز است و دولت‌ها برای کنترل کوتاه‌مدت آن مجبور به مداخلات پی‌درپی بانک مرکزی شده‌اند.

چند نرخی شدن ارز و پیامدهای آن
ابزارهایی مانند نرخ رسمی، بازار آزاد، تالار اول و دوم ارزی و ارز ترجیحی، نشان‌دهنده تلاش دولت‌ها برای مدیریت بازار با روش‌های موقت است. این سیاست‌ها باعث شد اختلاف نرخ‌ها با بازار آزاد افزایش یابد و حتی کانال‌های تلگرامی به عنوان مقصر نوسان دلار معرفی شوند، در حالی که ریشه تغییرات، ساختاری و سیاسی بوده است.

نگاهی به ۲۲ سال نوسان نرخ ارز
آمارها نشان می‌دهد در دوره‌های مختلف ریاست بانک مرکزی، نرخ دلار تحت تاثیر تحولات کلان اقتصادی و سیاسی بوده است. از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۴، جهش‌ها و ثبات‌های کوتاه‌مدت دلار عمدتاً به درآمدهای نفتی، تحریم‌ها، کرونا و سیاست‌های اقتصادی کلان مرتبط بوده است و تغییر فرد در رأس بانک مرکزی، اثر محدودی داشته است.

بازگشت همتی و انتظار بازار
با رشد ۴۸ درصدی نرخ ارز در سال جاری و اعتراضات صنفی کسبه، بازگشت همتی به بانک مرکزی با هدف مدیریت کوتاه‌مدت هیجانات بازار صورت گرفته است. با این حال، تجربه دو دهه گذشته نشان می‌دهد تا زمانی که موانع ساختاری اقتصاد ایران و محدودیت‌های تجارت خارجی رفع نشود، نوسانات نرخ ارز ادامه خواهد داشت.

دلار؛ آینه نااطمینانی اقتصاد ایران
بازگشت همتی می‌تواند به کنترل کوتاه‌مدت بازار کمک کند، اما دلار همچنان آینه نااطمینانی اقتصاد ایران باقی خواهد ماند. بدون اصلاح ساختارها و ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی، هیچ سیاست‌گذار اقتصادی نمی‌تواند معجزه کند و نوسانات ارزی ادامه خواهد داشت.