نوسان در سایه سیاست؛ کارنامه بورس در سال اول دولت پزشکیان

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بورس تهران در نخستین سال فعالیت دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان، با نوساناتی کم‌سابقه مواجه شد؛ نوساناتی که ترکیبی از ریسک‌های سیاسی، تحولات کلان اقتصادی و شوک‌های خارجی بودند. با وجود رشد اسمی شاخص‌ها، خروج گسترده نقدینگی حقیقی، افت ارزش معاملات و تمرکز رشد بر نمادهای بزرگ، تصویری نگران‌کننده از آینده بازار ترسیم کرده است.

شوک‌های سیاسی در شروع کار دولت

نخستین ماه‌های دولت پزشکیان با وقوع حوادثی امنیتی همراه شد که تأثیر مستقیم بر بازار سرمایه گذاشت. در ۱۰ مرداد، ترور اسماعیل هنیه موجی از نگرانی را میان معامله‌گران ایجاد کرد و طی تنها هشت روز کاری، شاخص کل حدود ۳.۵ درصد افت کرد. در واکنش به این بحران، سازمان بورس دامنه نوسان را به یک درصد کاهش داد، اما این اقدام نتوانست از ترس سرمایه‌گذاران بکاهد و خروج پول از بازار ادامه یافت.

ورود همتی و امیدی که پایدار نماند

انتصاب عبدالناصر همتی به‌عنوان وزیر اقتصاد با امیدواری اولیه بازار همراه شد. سیاست‌گذاران اقتصادی با وعده‌هایی درباره ثبات پولی و کاهش فشار تورمی، جو روانی مثبت کوتاه‌مدتی را در بورس ایجاد کردند. با این حال، ترور سید حسن نصرالله و عملیات «وعده صادق ۲» در مهرماه دوباره بازار را به فضای احتیاط و فروش سوق داد. در این مرحله نیز محدودیت‌های دامنه نوسان مانع از تعمیق ریزش‌ها نشد.

جهش دلار و سیگنال‌های متناقض دولتی

در ادامه، با عبور نسبی از بحران‌های امنیتی، بورس وارد روندی صعودی شد. شاخص کل طی دو ماه حدود ۵۰ درصد رشد کرد، اما از ۱۹ دی‌ماه و با جهش مجدد نرخ ارز و اعلام رسمی دولت مبنی بر عدم تمایل به مذاکره با آمریکا، ریسک‌های جدیدی بازار را فرا گرفتند. سرمایه‌گذاران، به‌ویژه خردها، مسیر خروج را در پیش گرفتند و سرمایه‌ها به سمت بازارهای موازی مانند ارز و طلا منتقل شد.

استیضاح همتی؛ ضربه‌ای دیگر به اعتماد

در واپسین روزهای بهمن، بازار با ریسک جدیدی مواجه شد؛ بحث استیضاح احتمالی عبدالناصر همتی. بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری اقتصادی و نگرانی از تغییر ناگهانی مدیران اقتصادی، بار دیگر بازار را در وضعیت احتیاط قرار داد. شاخص‌ها که در مسیر رشد بودند، عقب‌نشینی کردند و اعتماد شکننده سرمایه‌گذاران بیش از پیش آسیب دید.

تعطیلی بورس در سایه جنگ

تا خردادماه ۱۴۰۴، بورس با شیب ملایم نزولی مواجه بود. اما آغاز جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، وضعیت را بحرانی‌تر کرد. بازار سهام برای مدتی تعطیل شد و پس از بازگشایی، بیشتر سهامداران ترجیح دادند با کاهش ریسک، دارایی‌های خود را نقد کنند. فشار فروش بالا گرفت و شاخص‌ها دوباره وارد فاز اصلاحی شدند.

پشت صحنه جذابیت صندوق‌های درآمد ثابت بورس

آثار مخرب قطع برق صنایع؛ فراتر از آنچه که تصور می کنید

شاخص کل رشد کرد؛ اما برای چه کسانی؟

با وجود تمام نوسانات، از زمان تنفیذ حکم ریاست جمهوری مسعود پزشکیان تاکنون، شاخص کل بورس حدود ۲۸ درصد افزایش یافته است. شاخص هم‌وزن اما تنها ۱۹ درصد رشد داشته که نشان از برتری رشد در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز دارد. بسیاری از نمادهای کوچک نه‌تنها بازدهی نداشتند بلکه از نظر عملکرد از صندوق‌های درآمد ثابت نیز عقب مانده‌اند.

خروج نقدینگی و زنگ خطر برای آینده

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بحران در بازار سرمایه، خروج بی‌سابقه پول حقیقی است. طی یک‌ سال گذشته، حدود ۶۱ هزار و ۶۶۶ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده است. این رقم بالا حاکی از عدم اعتماد سرمایه‌گذاران خرد به سیاست‌های اقتصادی دولت و بی‌توجهی به تقویت بنیان‌های بازار سرمایه است.

حجم پایین معاملات؛ علامتی از رکود پنهان

میانگین ارزش معاملات خرد روزانه در این دوره به پنج هزار و ۵۱۳ میلیارد تومان رسیده که با توجه به وسعت بازار، نگران‌کننده است. همچنین میانگین حجم معاملات روزانه ۱۸.۳ میلیارد سهم نشان می‌دهد که بخش زیادی از این معاملات در نمادهای بزرگ و تکراری صورت گرفته و عمق بازار در لایه‌های مختلف تقویت نشده است.

بورس؛ آیینه‌ای از بی‌اعتمادی به سیاست‌گذار

بازار سرمایه ایران در نخستین سال دولت پزشکیان، آینه‌ای شفاف از سیاست‌گذاری متناقض، شوک‌های خارجی و ضعف مدیریت اقتصادی بود. در حالی که دولت در ظاهر نقش تماشاگر را بازی می‌کرد، سرمایه‌گذاران با موجی از بی‌اعتمادی و نااطمینانی روبرو شدند. ادامه این روند، می‌تواند پایداری رشد شاخص‌ها را تهدید کرده و موج جدیدی از خروج سرمایه را به دنبال داشته باشد.

در مجموع، آینده بورس بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات دولت، اصلاح ساختار اقتصادی و بازسازی اعتماد سرمایه‌گذاران وابسته است. بدون این مؤلفه‌ها، هر رشد شاخصی تنها می‌تواند سطحی و ناپایدار باقی بماند.