گزارش هزینه و درآمد خانوارها/ بیشترین هزینه صرف مسکن و گوشت شد
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، تازه‌ترین گزارش سالانه مرکز آمار ایران از طرح هزینه و درآمد خانوار در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد متوسط هزینه خالص سالانه یک خانوار شهری حدود ۲۶۹ میلیون تومان و خانوار روستایی ۱۴۵ میلیون تومان بوده است. این گزارش با بررسی بیش از ۱۹ هزار خانوار شهری و ۱۸ هزار خانوار روستایی، روند تغییرات هزینه و درآمد خانواده‌ها را در سطح کشور و استان‌ها ترسیم کرده است.
افزایش هزینه‌های خانوار در شهر و روستا
بر اساس داده‌های این گزارش، متوسط هزینه سالانه یک خانوار شهری در سال ۱۴۰۳ معادل ۲،۶۹۳،۴۷۸ هزار ریال بوده که نسبت به سال قبل ۳۰.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. سهم هزینه‌های خوراکی و دخانی ۲۳.۶ درصد و هزینه‌های غیرخوراکی ۷۶.۴ درصد بوده است. در میان خوراکی‌ها، گوشت با سهم ۲۴.۴ درصد بیشترین وزن را دارد و در بخش غیرخوراکی نیز مسکن، سوخت و روشنایی با سهم ۵۷.۲ درصد در صدر قرار گرفته است. در خانوارهای روستایی نیز متوسط هزینه خالص سالانه به ۱،۴۴۶،۸۲۲ هزار ریال رسیده که نسبت به سال گذشته ۳۰.۷ درصد رشد داشته است. سهم هزینه‌های خوراکی و دخانی ۳۷.۷ درصد و سهم غیرخوراکی ۶۲.۳ درصد ثبت شده است.
رشد درآمد خانوارهای شهری و روستایی
در سال ۱۴۰۳، متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری ۳،۴۳۱،۶۳۹ هزار ریال بوده که رشد ۳۳.۶ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. منابع اصلی درآمد شامل ۳۰.۵ درصد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، ۱۶.۶ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۵۲.۹ درصد از درآمدهای غیرشغلی بوده است. در روستاها نیز متوسط درآمد سالانه خانوارها به ۲،۰۱۳،۹۸۰ هزار ریال رسیده که نسبت به سال گذشته ۳۴.۹ درصد افزایش یافته است. منابع درآمد روستاییان شامل ۳۱.۴ درصد مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، ۲۸.۹ درصد مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۳۹.۷ درصد درآمدهای غیرشغلی است.
تغییرات سبک زندگی و استفاده از لوازم خانگی
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد درصد خانوارهای شهری دارای تلویزیون رنگی به ۹۷.۳ درصد، جاروبرقی ۹۲.۶ درصد، ماشین لباسشویی ۸۹.۶ درصد، یخچال فریزر ۶۹.۳ درصد و خودرو شخصی ۵۴.۹ درصد رسیده است. همچنین استفاده از مایکروویو و ماشین ظرفشویی رشد داشته و نشان می‌دهد تمایل به فناوری‌های خانگی افزایش یافته است. در روستاها نیز ۹۸.۶ درصد خانوارها از اجاق گاز، ۹۵.۳ درصد از تلویزیون رنگی، ۷۴.۵ درصد از جاروبرقی و ۶۵.۸ درصد از ماشین لباسشویی استفاده می‌کنند. با وجود این، نرخ دسترسی به لوازم خانگی مدرن همچنان پایین‌تر از شهرهاست.
چالش قیمت بالا در عرضه بنزین سوپر وارداتی
الگوی مصرف سوخت خانوارها
در مناطق شهری بیش از ۹۵ درصد خانوارها از گاز طبیعی شبکه عمومی برای گرمایش استفاده می‌کنند. در مناطق روستایی این سهم ۸۲ درصد است و حدود ۷.۳ درصد خانوارهای روستایی همچنان از نفت سفید برای گرمایش بهره می‌برند. این داده‌ها نشان می‌دهد دسترسی به سوخت پاک در شهرها گسترده‌تر است.
تفاوت‌های استانی در هزینه و درآمد خانوار
بررسی استانی نشان می‌دهد استان تهران با متوسط هزینه ۳،۹۵۱،۴۰۹ هزار ریال در میان خانوارهای شهری بالاترین سطح هزینه را داشته و استان سمنان با ۱،۵۳۲،۴۶۹ هزار ریال پایین‌ترین سطح را ثبت کرده است. در حوزه درآمد، تهران با ۴،۹۳۱،۷۸۴ هزار ریال بیشترین و ایلام با ۲،۱۴۴،۲۳۵ هزار ریال کمترین درآمد خانوار شهری را داشته است. در خانوارهای روستایی نیز استان بوشهر بیشترین هزینه و استان سیستان‌و‌بلوچستان کمترین هزینه را داشته‌اند. از نظر درآمد، یزد در صدر و سیستان‌و‌بلوچستان در قعر جدول قرار دارند.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گزارش
افزایش هزینه‌ها و درآمدها در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد قدرت خرید خانوارها نسبتا بهبود یافته اما نابرابری‌های استانی همچنان پررنگ است. تغییر سبک زندگی، افزایش استفاده از لوازم خانگی و تفاوت در مصرف سوخت بین شهر و روستا تصویر روشنی از شرایط معیشتی مردم ارائه می‌دهد. این روندها می‌تواند سیاستگذاران را به اتخاذ برنامه‌های هدفمند برای حمایت از اقشار کم‌درآمد و کاهش شکاف استانی ترغیب کند.
