خروج سالانه ۲۵میلیارد دلار ارز؛ مانع بزرگ تک‌نرخی شدن

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بحث تک‌نرخی شدن ارز بار دیگر به یکی از جدی‌ترین موضوعات اقتصاد ایران تبدیل شده است. در شرایطی که وزیر اقتصاد از آن حمایت می‌کند و رئیس کل بانک مرکزی بر حفظ ساختار چندنرخی تأکید دارد، اختلاف دیدگاه‌ها نشان می‌دهد رسیدن به یک نرخ واحد ارزی بدون اصلاحات اساسی امکان‌پذیر نخواهد بود.

چندنرخی بودن ارز؛ بستر فساد و رانت

اکنون اقتصاد ایران با نرخ‌های متفاوتی از ارز روبه‌روست؛ از دلار ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی گرفته تا دلار توافقی حدود ۷۰ هزار تومان و بازار آزاد که گاه تا مرز ۱۰۰ هزار تومان پیش رفته است. این اختلاف نرخ‌ها نه‌تنها رانت‌های کلان ایجاد کرده، بلکه به تقویت بازارهای غیررسمی و موازی دامن زده است.

شرط اصلی تک‌نرخی شدن ارز از نگاه رئیس اتاق ایران و چین

مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، در گفت‌وگویی تأکید کرد که بانک مرکزی باید کلید تمام عرضه و تقاضای ارز را در دست بگیرد. او تصریح کرد: وقتی حدود ۴۰ درصد ارز صادراتی به چرخه رسمی بازنمی‌گردد، چطور می‌توان انتظار داشت یک نرخ واحد شکل بگیرد؟ تا زمانی که بخشی از تقاضاها و عرضه‌ها در بازارهای غیررسمی گردش دارد، سیاست تک‌نرخی شدن نتیجه نخواهد داد.

نیازهای ارزی بی‌پاسخ و شکل‌گیری بازارهای موازی

این فعال اقتصادی با اشاره به مصادیق نیازهای ارزی گفت: وقتی حتی یک مسافر برای سفر تفریحی ارز مورد نیازش را از بانک مرکزی دریافت نمی‌کند و مجبور است به بازار آزاد رجوع کند، طبیعی است که نرخ‌های جدید در بازارهای موازی شکل بگیرند. همچنین وجود حجم بالای لوازم آرایشی قاچاق در خانه‌های مردم نشان می‌دهد ارز واردات این کالاها هرگز از مسیر رسمی تأمین نشده است.

یارانه‌های پنهان و صادرات رانتی

حریری به موضوع یارانه‌های پنهان در تولید و صادرات پرداخت و اظهار داشت: بسیاری از تولیدات داخلی با یارانه انرژی، سوخت، حمل‌ونقل و حتی نیروی کار شکل می‌گیرد. در چنین شرایطی، صادرات کالاها در واقع انتقال یارانه به بازارهای خارجی است. راهکار درست این است که سهم یارانه‌ها در مرز صادراتی محاسبه و بازپس گرفته شود تا ارز حاصل از صادرات در بازار واقعی عرضه شود.

نرخ واقعی دلار در صورت تک‌نرخی شدن

به اعتقاد رئیس اتاق ایران و چین، اگر همه ارزها و تقاضاها در یک بازار شفاف تجمیع شوند، نرخ واقعی دلار بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان خواهد بود، نه قیمت‌های ملتهب کنونی بازار آزاد. او تأکید کرد که کشف این نرخ بر اساس مکانیزم طبیعی عرضه و تقاضا امکان‌پذیر است.

قاچاق، خرید ملک و خروج ۲۵ میلیارد دلار ارز از کشور

حریری به خروج گسترده ارز از کشور اشاره کرد و گفت: سالانه دست‌کم ۱۵ میلیارد دلار کالا به صورت قاچاق وارد می‌شود و حدود ۱۰ میلیارد دلار هم برای خرید ملک در کشورهایی مثل ترکیه و کانادا هزینه می‌شود. به این ترتیب حدود ۲۵ میلیارد دلار ارز از چرخه رسمی خارج می‌شود. اگر این منابع به بازار رسمی بیایند، بخش زیادی از نیازهای ارزی کشور تأمین خواهد شد.

ضرورت خانه‌تکانی در تفکر حاکمیت اقتصادی

وی در پایان تأکید کرد: تحقق تک‌نرخی شدن ارز تنها با خانه‌تکانی در تفکر حاکمیت اقتصادی ممکن است. او هشدار داد که در کوتاه‌مدت ممکن است صادرات کاهش یابد، چون صادرکنندگان به سودهای رانتی عادت کرده‌اند؛ اما در بلندمدت تنها صادرکنندگانی باقی خواهند ماند که توان رقابت واقعی دارند و صادرات کشور روی پای خود خواهد ایستاد.