نرخ سوم بنزین در راه است؟ جزئیات طرح جدید دولت برای اصلاح قیمت سوخت

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، هرچند مقامات دولتی و وزیر نفت بارها تأکید کرده‌اند که فعلاً تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد، اما بررسی‌ها از جلسات کارشناسی در سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت نشان می‌دهد شمارش معکوس برای تغییر وضعیت قیمتی این حامل استراتژیک آغاز شده است. منابع آگاه می‌گویند دولت برای سال ۱۴۰۵ در حال بررسی سناریوهای تازه بنزینی است که احتمالاً به اجرای نرخ سوم یا حتی چهارم منجر خواهد شد.

بنزین، کالایی اقتصادی با بار سیاسی سنگین

بنزین در اقتصاد ایران همواره کالایی سیاسی و حساس بوده است. هر تغییر در قیمت آن با واکنش اجتماعی شدید همراه شده و خاطره افزایش قیمت ناگهانی در آبان ۱۳۹۸ هنوز در ذهن جامعه باقی است. با این حال، افزایش مصرف روزانه بنزین به بیش از ۱۳۲ میلیون لیتر در حالی که ظرفیت پالایشگاه‌های کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر است، نشان از ناترازی روزانه حدود ۲۲ تا ۲۵ میلیون لیتر دارد. واردات محدود بنزین نیز نتوانسته این شکاف را جبران کند.

موضع رسمی دولت؛ فعلاً تصمیمی گرفته نشده است

محمد پاک‌نژاد، وزیر نفت، در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره تغییر قیمت حامل‌های انرژی تأکید کرده است: «تا این لحظه هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین اتخاذ نشده است.» با این حال، خبرهای رسیده از جلسات کارشناسی نشان می‌دهد که دولت در حال بررسی چند طرح متفاوت برای مدیریت مصرف و کنترل ناترازی است.

سناریوهای جدید دولت برای بنزین

اولین طرح مطرح‌شده مربوط به واردات بنزین سوپر و عرضه آن با نرخ آزاد است. در این طرح قیمت هر لیتر بنزین سوپر بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. گزینه دوم افزایش تدریجی نرخ بنزین معمولی به محدوده پنج تا هفت هزار تومان است. اما محتمل‌ترین سناریو، اجرای طرح سه‌نرخی شدن بنزین است که براساس آن سهمیه ۶۰ لیتری با نرخ ۱۵۰۰ تومان حفظ می‌شود، سهمیه دوم با نرخ ۳۰۰۰ تومان عرضه می‌گردد و مصرف مازاد بر این میزان با نرخ حدود ۷۵۰۰ تومان محاسبه خواهد شد. به گفته رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس، این نرخ سوم در حال بررسی است و در صورت تصویب در دولت یا شورای عالی هماهنگی اقتصادی اجرایی خواهد شد.

ناترازی انرژی و فشار بر سیاست‌گذار

افزایش شدید مصرف، فرسودگی خودروها و عدم توسعه حمل‌ونقل عمومی، دولت را در شرایط دشواری قرار داده است. ناترازی انرژی تنها در حوزه بنزین محدود نمی‌شود؛ کمبود گاز در زمستان و برق در تابستان نیز صنایع کشور را با بحران روبه‌رو کرده است. کارشناسان معتقدند بدون اصلاح ساختار قیمتی، تداوم وضعیت فعلی غیرممکن است و دولت ناچار خواهد شد برای کنترل مصرف و کاهش فشار بودجه، نرخ‌های جدیدی را اعمال کند.

چشم‌انداز سال ۱۴۰۵؛ اصلاح قیمتی اجتناب‌ناپذیر

اگرچه دولت فعلاً از اعلام رسمی افزایش قیمت خودداری می‌کند، اما شواهد نشان می‌دهد که اصلاح نظام یارانه و قیمت‌گذاری سوخت در سال آینده محتمل است. کارشناسان اقتصادی معتقدند اجرای نرخ سوم بنزین می‌تواند زمینه‌ساز کنترل مصرف، کاهش قاچاق سوخت و توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها باشد. به نظر می‌رسد سال ۱۴۰۵ آغاز مرحله جدیدی از سیاست‌های بنزینی در ایران خواهد بود.