رشد تعداد صندوق های سرمایه گذاری و چالش های تازه در بازار سرمایه

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، افزایش تعداد صندوق های سرمایه گذاری طی سال های اخیر، به ویژه از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴، به یکی از مهم ترین تحولات بازار سرمایه تبدیل شده است. تعداد صندوق ها که در پایان سال ۱۳۹۸ حدود ۲۲۶ مورد بود، تا پایان مهر ۱۴۰۴ به ۵۳۹ صندوق رسیده و تنها در سال ۱۴۰۴ چندین پذیره نویسی جدید در حوزه صندوق های طلا انجام شده است. این رشد از یک طرف به معنی توسعه ابزارهای مالی است و از طرف دیگر مجموعه ای از فرصت ها و چالش ها را پیش روی سرمایه گذاران قرار داده است.

افزایش تنوع و نقش آن در مدیریت ریسک

رشد صندوق ها امکان متنوع سازی پرتفوی را آسان تر کرده است. ورود صندوق های طلا، اهرمی و بخشی باعث شده سرمایه گذاران با درجات مختلف ریسک پذیری بتوانند ابزار متناسب با نیاز خود را انتخاب کنند. پیش از این، سرمایه گذاری در یک گروه صنعتی مانند پتروشیمی یا فناوری اطلاعات تنها از مسیر خرید مستقیم سهام انجام می شد، اما اکنون صندوق های بخشی این قابلیت را ایجاد کرده اند که بازدهی یک صنعت بدون نیاز به تحلیل دائمی شرکت ها دنبال شود. صندوق های طلا نیز در دوره های تورمی به عنوان پناهگاه امن سرمایه نقش مهمی ایفا کرده اند و صندوق های اهرمی با ساختار دوگانه خود، گروه های مختلف از ریسک گریز تا ریسک پذیر را جذب کرده اند.

رقابت میان نهادهای مالی و بهبود کیفیت مدیریت

افزایش تعداد صندوق ها رقابت میان نهادهای مالی را شدیدتر کرده است. شرکت های سبدگردان و مدیران صندوق برای جذب منابع مجبور شده اند شفافیت را افزایش دهند، کیفیت مدیریت دارایی را ارتقا دهند، زیرساخت های فناوری را توسعه دهند و خطاهای مدیریتی را کاهش دهند. بخش مهمی از نوآوری در طراحی صندوق های کالایی، املاک و مستغلات و صندوق های ترکیبی نتیجه همین رقابت ساختاری است.

سردرگمی سرمایه گذاران در میان تنوع گسترده صندوق ها

با وجود مزایا، رشد صندوق ها چالش های قابل توجهی نیز ایجاد کرده است. تنوع زیاد صندوق ها و نبود یک نظام رتبه بندی شفاف، باعث شده بسیاری از سرمایه گذاران به ویژه افراد غیر حرفه ای نتوانند تفاوت میان صندوق درآمد ثابت، سهامی، مختلط، بخشی، اهرمی، طلا، کالایی و سایر انواع را تشخیص دهند. این وضعیت باعث می شود تصمیمات سرمایه گذاری گاهی بر اساس تبلیغات یا عملکرد کوتاه مدت گرفته شود که می تواند زیان بار باشد.

کاهش کیفیت مدیریت در بخشی از صندوق های تازه تاسیس

سرعت صدور مجوز در برخی دوره ها موجب شده تعدادی از صندوق های جدید بدون ظرفیت تخصصی کافی وارد بازار شوند. عدم وجود زیرساخت تحلیلی قوی یا نیروی انسانی متخصص در این صندوق ها می تواند باعث کاهش کیفیت مدیریت دارایی و ایجاد نوسان های غیرمتعارف شود. این موضوع نه تنها بر عملکرد صندوق های ضعیف اثر می گذارد، بلکه تصویر کلی سرمایه گذاری غیر مستقیم را نیز خدشه دار می کند. رقابت شدید برای جذب منابع در مواردی برخی صندوق ها را به سمت اتخاذ راهبردهای پرریسک در کوتاه مدت سوق داده است.

فشار بر نهاد ناظر و کاهش مقیاس اقتصادی صندوق های کوچک

افزایش تعداد صندوق ها فشار زیادی بر نهاد ناظر ایجاد کرده است. نظارت بر صدها صندوق با ساختارهای گوناگون نیازمند ابزارهای تحلیلی پیشرفته، سامانه های به روز و نیروی متخصص است. اگر رشد صندوق ها از ظرفیت نظارتی بیشتر باشد، احتمال بروز تخلف، گزارش دهی نادرست یا مدیریت پرریسک افزایش پیدا می کند. از طرف دیگر، صندوق هایی که در پذیره نویسی با استقبال کم مواجه می شوند با منابع بسیار اندک شروع به کار می کنند که این موضوع هزینه های ثابت آنها را بالا می برد و توان رقابتی آنها را کاهش می دهد.

حرکت بازار سرمایه به سمت بلوغ نهادی

افزایش تعداد صندوق ها چهره بازار سرمایه را تغییر داده و ابزارهای جدید امکان انتخاب بهتر و مدیریت دارایی باکیفیت تر را فراهم کرده است. با این حال، چالش هایی مانند سردرگمی سرمایه گذاران، رقابت پرریسک، فشار بر نهاد ناظر و کوچک بودن بخشی از صندوق ها نشان می دهد که بازار به مرحله ای رسیده که نیازمند عبور از رشد کمی به سمت بلوغ کیفی است. در نهایت این کیفیت مدیریت دارایی و کارآمدی نظارت است که تعیین می کند رشد صندوق ها تا چه اندازه به نفع اقتصاد و سرمایه گذاران تمام شود.