آیا شارژ کالابرگ ۶۲۰هزار تومانی پاسخگوی هزینه‌های غذایی خانوارهاست؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، پنجمین مرحله شارژ کالابرگ الکترونیک برای دهک‌های اول تا سوم روز شنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۴ انجام شد و مبلغ این مرحله با افزایش ۱۲۰ هزار تومان به ۶۲۰ هزار تومان رسید. با وجود این افزایش، پرسش اصلی این است که آیا چنین اعتباری می‌تواند پاسخگوی نیازهای تغذیه‌ای خانوارهای کم‌درآمد باشد یا خیر؛ مخصوصاً در شرایطی که قیمت کالاهای اساسی به شکل روزانه در حال تغییر است.

کالابرگ؛ طرحی که پس از یک وقفه طولانی ادامه یافت

دولت چهاردهم پس از حدود یک سال توقف در پرداخت کالابرگ، که بخشی از این دوره مربوط به دولت سیزدهم بود، بار دیگر شارژ غیرنقدی کالا را آغاز کرد. نخستین مرحله پرداخت در اسفند ۱۴۰۳ انجام شد و اکنون پنجمین مرحله آن با تمرکز بر خانوارهای دهک‌های پایین عملیاتی شده است. در چهار مرحله نخست، مبلغ شارژ برای دهک‌های اول تا سوم و خانوارهای حمایتی ۵۰۰ هزار تومان بود و اکنون به ۶۲۰ هزار تومان رسیده است.

تنوع کالایی و تغییر ذائقه مصرف تحت فشار تورم

در کالابرگ ۱۱ قلم کالا شامل لبنیات، انواع گوشت، تخم‌مرغ، روغن، برنج، حبوبات، ماکارونی و… قابل خرید بود. اگرچه در مهرماه چهار قلم جدید مانند بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو به سبد اضافه شد، اما در مرحله جدید عملاً دوباره حذف شده‌اند. بررسی رفتار خرید نشان می‌دهد اقلامی مانند ماکارونی، شیر و پنیر کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرند و خانوارها ترجیح می‌دهند کالابرگ را صرف خرید کالاهای گران و ضروری مانند برنج، روغن، حبوبات و گوشت مرغ کنند.

افزایش شارژ در برابر کاهش قدرت خرید

بررسی قیمت کالاهای اساسی نشان می‌دهد که افزایش ۱۲۰ هزار تومانی کالابرگ نمی‌تواند جهش قیمت‌ها را جبران کند. ارزان‌ترین شیر کم‌چرب به حدود ۴۹ هزار تومان و ماست ۲.۵ کیلویی به ۱۴۵ هزار تومان رسیده است. قیمت گوشت مرغ بین ۱۳۷ تا ۱۵۵ هزار تومان و تخم‌مرغ تا ۲۵۰ هزار تومان در نوسان است. این در حالی است که برنج ایرانی با قیمت ۳۷۰ تا ۴۰۰ هزار تومان و حبوبات با قیمت‌های بالا بخش قابل توجهی از اعتبار خانوار را به خود اختصاص می‌دهند.

چرا دولت مبلغ کالابرگ را افزایش داد؟

افزایش اعتبار کالابرگ نه به‌منظور تقویت قدرت خرید، بلکه برای جبران اثر حذف ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی از کالاهای اساسی انجام شده است. حذف تدریجی این ارز از نهاده‌ها و محصولات غذایی موجب افزایش قیمت‌ها شده و دولت برای کاهش آثار آن، ناچار به افزایش اعتبارات غیرنقدی شده است.

بحران ارز، نهاده‌های دامی و جهش قیمت لبنیات و پروتئین

ضعف در تخصیص ارز، بدهی‌های معوق به واردکنندگان و کمبود نهاده‌های دامی باعث شده بازار لبنیات، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ دچار نوسان شدید شود. دامداران در ماه‌های گذشته با کمبود خوراک مواجه شدند و شیوع تب برفکی نیز آسیب زیادی به تولید وارد کرد. این عوامل سبب افزایش قیمت شیر خام از نرخ مصوب ۲۳ هزار تومان به بیش از ۴۰ هزار تومان و جهش قیمت تخم‌مرغ در کمتر از سه ماه از حدود ۱۸۰ هزار تومان به بیش از ۲۵۰ هزار تومان شده است.

کاهش شدت دسترسی به پروتئین و تهدید سلامت خانوارها

با حذف ارز ترجیحی و رشد تورم نزدیک به ۵۰ درصد، خانوارهای کم‌درآمد در خوردن گوشت، لبنیات و اقلام پروتئینی با محدودیت شدید روبه‌رو شده‌اند. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند شاخص‌های سلامت عمومی را تهدید کند و سوءتغذیه را در میان کودکان و مادران افزایش دهد.

طرح‌های حمایتی برای مادران باردار و کودکان در معرض سوءتغذیه

بر اساس اعلام وزارت تعاون، طرح «یسنا» برای مادران باردار و کودکان زیر دو سال در دهک‌های اول تا سوم از ۱۰ آذر آغاز شده و ۶۵۰ هزار تومان اعتبار به ازای هر نفر شارژ شده است. همچنین طرح حمایت غذایی کودکان ۵ تا ۵۹ ماهه مبتلا به سوءتغذیه با افزایش ۲۰ درصدی اعتبار و پوشش دو برابری در سال ۱۴۰۴ ادامه خواهد یافت.

سرنوشت کالابرگ دهک‌های چهارم تا هفتم

با وجود شارژ مرحله پنجم برای دهک‌های اول تا سوم، پرسش این است که آیا خانوارهای دهک چهارم تا هفتم نیز مشمول شارژ جدید خواهند شد؟ دولت اعلام کرده قصد دارد کالابرگ را برای هفت دهک ادامه دهد، اما این امر وابسته به تأمین اعتبار و احتمال حذف بخشی از یارانه‌های نقدی خانوارهای متوسط است. هنوز روشن نیست که مبلغ ۳۵۰ هزار تومانی این دهک‌ها افزایش می‌یابد یا خیر.