دلایل صعود تاریخی قیمت دلار؛ نقدینگی، تحریم و انتظارات تورمی

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، قیمت دلار در روزهای اخیر با ثبت سقف تاریخی ۱۳۱ هزار تومان، دوباره به کانون توجه فعالان اقتصادی و افکار عمومی بازگشته است. همزمان با این جهش قیمتی، روایت‌های متفاوتی درباره ریشه‌های رشد نرخ ارز مطرح می‌شود؛ از انکار نقش سیاست و تحریم گرفته تا تأکید بر متغیرهای بنیادین اقتصاد. پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازارهای مالی، تلاش کرده با نگاهی کلان، دلایل اصلی این صعود کم‌سابقه را توضیح دهد و از «مثلث فشار» بر بازار ارز سخن گفته است.

نقدینگی، تحریم و انتظارات تورمی؛ سه عامل تعیین‌کننده قیمت دلار

الیاس‌کردی معتقد است که مسیر امروز بازار ارز، حاصل برهم‌کنش سه عامل اصلی است. به گفته او، رشد شدید نقدینگی، تشدید و هوشمندتر شدن تحریم‌ها و شکل‌گیری انتظارات تورمی، سه ضلع مثلثی هستند که طناب قیمت دلار را در اقتصاد ایران در دست گرفته‌اند. این عوامل در کنار یکدیگر، توضیح می‌دهند چرا دلار به سطوح بی‌سابقه رسیده است.

نقدینگی ۱۲ میلیون میلیارد تومانی چگونه دلار را گران کرد؟

این کارشناس بازارهای مالی با فاصله گرفتن از فضای هیجانی و اخبار سیاسی تأکید می‌کند که در همه اقتصادها، رشد نرخ ارز ریشه در افزایش افسارگسیخته نقدینگی دارد. او می‌گوید نقدینگی کشور اکنون به حدود ۱۲ میلیون میلیارد تومان رسیده و در آستانه عبور از ۱۳ میلیون میلیارد تومان است؛ در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۹ حدود ۶ میلیون میلیارد تومان بود. چنین رشدی، به‌طور طبیعی فشار خود را در بازار ارز نشان می‌دهد.

افزایش سهم پول، موتور محرک بازار ارز و طلا

الیاس‌کردی توضیح می‌دهد که نقدینگی تنها یک عدد نیست و ترکیب آن اهمیت زیادی دارد. هرچه سهم پول نسبت به شبه‌پول بیشتر شود، سیالیت نقدینگی افزایش می‌یابد و این جریان سریع پول، مستقیماً به سمت بازارهایی مانند ارز و طلا حرکت می‌کند؛ موضوعی که در ماه‌های اخیر به‌وضوح قابل مشاهده است.

تحریم‌ها و کاهش توان دولت در مداخله ارزی

به گفته این کارشناس، در شرایط عادی دولت می‌تواند با فروش نفت و تزریق ارز، بازار را کنترل کند؛ اما با تشدید فضای تخاصم میان ایران و آمریکا، این توان به‌تدریج کاهش یافته است. او حضور گسترده‌تر آمریکا در خلیج فارس را نشانه‌ای از جنگ اقتصادی می‌داند که هدف آن، کنترل شریان‌های نفتی ایران و حتی فراتر از آن، نظارت بر جریان نفت چین است.

شناسایی روش‌های دور زدن تحریم و تضعیف کنترل بازار ارز

الیاس‌کردی معتقد است روش‌هایی که ایران پیش‌تر برای دور زدن تحریم‌ها به کار می‌گرفت، به مرور شناسایی شده‌اند. ناوگان شبح دیگر پنهان نیست و همین موضوع باعث شده دولت بخش مهمی از توان خود برای مدیریت بازار ارز را از دست بدهد و ورود دلار به کشور سخت‌تر شود.

تغییر رفتار سرمایه‌گذاران؛ حذف سایر بازارها از معادله

او با اشاره به تغییر الگوی سرمایه‌گذاری مردم می‌گوید بازار مسکن که سال‌ها به‌عنوان بازاری همیشه برنده شناخته می‌شد، جای خود را به طلا و ارز داده است. امروز سرمایه‌گذاران سفته‌باز، سرمایه‌گذاران بلندمدت و حتی خانوارهایی که صرفاً قصد پس‌انداز دارند، تمرکز خود را بر دلار و طلا گذاشته‌اند؛ گویی سایر بازارها عملاً از معادله سرمایه‌گذاری حذف شده‌اند.

قیمت دلار؛ برآیند اقتصاد، سیاست و تحریم

این کارشناس بازارهای مالی تأکید می‌کند که جدا کردن قیمت دلار از سیاست، جنگ و تحریم، تحلیلی ناقص است. به گفته او، شاید برخی رویدادها در کوتاه‌مدت اثر فوری نداشته باشند، اما دلار ۱۳۰ هزار تومانی امروز، نتیجه زنجیره‌ای از همین تحولات سیاسی و اقتصادی است که در طول زمان انباشته شده‌اند.

تنگ‌تر شدن حلقه تحریم و سخت‌تر شدن ورود ارز

الیاس‌کردی در پایان یادآور می‌شود که با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها، ورود دلار به کشور دشوارتر شده است. تمرکز معماران جدید تحریم بر تراستی‌های امارات و مسیرهای نقد کردن پول ایران، فشارها را افزایش داده و این موضوع باید در تحلیل وضعیت کنونی بازار ارز مورد توجه قرار گیرد.