بورس در اقتصاد تورمی؛ فرصت سرمایه‌گذاری یا ریسک پنهان؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، شاخص بورس تهران در روزهای ابتدایی دی‌ماه ۱۴۰۴ روی قله‌ای تازه ایستاده و با عبور از کانال چهار میلیون واحدی، توجه دوباره سرمایه‌گذاران و افکار عمومی را به خود جلب کرده است. با این حال، پرسش اصلی اینجاست که این رشد تا چه اندازه بر پایه عوامل بنیادی است و چه میزان از آن ریشه در تورم، جهش نرخ ارز و هیجان سرمایه‌گذاران دارد. بورس تهران پس از یک دوره نسبتاً طولانی از نوسان، رکود و بی‌اعتمادی، بار دیگر به کانون توجه بازگشته و بسیاری از رسانه‌ها از آغاز یک دوره طلایی جدید سخن می‌گویند. در مقابل، برخی اقتصاددانان معتقدند این رکوردشکنی بیش از آنکه حاصل بهبود واقعی اقتصاد و سودآوری شرکت‌ها باشد، نتیجه فرار پول از ریال و تشدید انتظارات تورمی است.

رکوردشکنی بورس تهران و عبور از کانال چهار میلیون واحد
شاخص کل بورس تهران در دی‌ماه ۱۴۰۴ برای نخستین‌بار وارد کانال چهار میلیون واحدی شد و حتی از سطح چهار میلیون و ۱۰۰ هزار واحد نیز عبور کرد. رشد بیش از ۹۰ هزار واحدی شاخص در یک روز معاملاتی، نشان داد که بخش قابل توجهی از بازار سهام وارد فاز صعودی شده است. این رکوردشکنی همراه با افزایش محسوس حجم و ارزش معاملات، ورود پول تازه و تحرک نمادهای بزرگ بانکی، پالایشی، فلزی و پتروشیمی رخ داد. همزمان شاخص هم‌وزن و فرابورس نیز روندی صعودی داشتند که نشان می‌دهد رشد بازار محدود به چند سهم شاخص‌ساز نبوده و دامنه آن به نمادهای کوچک‌تر نیز گسترش یافته است.

علت رکوردشکنی بورس تهران در مقطع فعلی
بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل جهش شاخص بورس تهران، رشد پرشتاب نرخ ارز است. زمانی که دلار در مدت کوتاهی از محدوده ۱۱۰ هزار تومان به بالای ۱۳۰ هزار تومان می‌رسد، واکنش بورس قابل پیش‌بینی است. علاوه بر دلار آزاد، رشد نرخ‌های رسمی مانند ارز تالار دوم باعث شده بازار سهام دوباره خود را با واقعیت‌های ارزی تطبیق دهد. از آنجا که سودآوری بخش بزرگی از شرکت‌های بورسی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به نرخ ارز وابسته است، افزایش دلار به‌سرعت در قیمت سهام منعکس می‌شود.

در کنار عامل ارز، انتشار خبرهای اولیه از لایحه بودجه ۱۴۰۵ که از سوی برخی رسانه‌ها به‌عنوان «بودجه بورس‌محور» توصیف شده، انتظارات مثبتی برای صنایع بزرگ ایجاد کرده است. همچنین کاهش جذابیت سپرده‌های بانکی در شرایط تورم بالا، بخشی از نقدینگی سرگردان را به سمت بازار سهام هدایت کرده است. ورود صدها میلیارد تومان پول حقیقی در هفته نخست دی‌ماه، نشانه‌ای از بازگشت دوباره سرمایه‌گذاران خرد به تالار شیشه‌ای است.

آیا بورس در شرایط فعلی قابل اعتماد است؟
با وجود رکوردشکنی‌های پیاپی، رشد بورس لزوماً به معنای قابل اعتماد بودن آن نیست. پرسش کلیدی این است که چه میزان از این رشد پشتوانه بنیادی دارد و چه بخشی از آن صرفاً بازتاب تورم و انتظارات روانی بازار است. بخش قابل توجهی از روند صعودی اخیر، مستقیماً به افزایش نرخ دلار و انتظارات تورمی گره خورده و کمتر نشانه‌ای از جهش تولید، افزایش بهره‌وری یا بهبود واقعی سودآوری شرکت‌ها دیده می‌شود.

در چنین فضایی، سهام دلاری و دارایی‌محور بیش از سایر گروه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند، اما اگر سرعت رشد قیمت سهام از واقعیت‌های مالی شرکت‌ها فاصله بگیرد، خطر اصلاح‌های سنگین افزایش می‌یابد. برای سرمایه‌گذاران خردی که بدون تحلیل و صرفاً تحت تأثیر جو بازار وارد بورس می‌شوند، همین بازار صعودی می‌تواند در صورت اصلاح، به تجربه‌ای پرهزینه تبدیل شود؛ هرچند برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، شرایط متفاوت است.

بورس در اقتصاد تورمی؛ چتر یا سپر؟
در بلندمدت، بازار سهام معمولاً همراه با تورم حرکت می‌کند، زیرا شرکت‌ها کالا و خدماتی عرضه می‌کنند که قیمت آن‌ها با تورم افزایش می‌یابد و این رشد در صورت‌های مالی و قیمت سهام منعکس می‌شود. با این حال، تجربه اقتصاد ایران نشان داده که رابطه بورس و تورم همواره خطی و هم‌زمان نیست. گاهی بورس از تورم جلو می‌زند و گاهی با وجود تورم بالا، بازدهی واقعی منفی ثبت می‌کند.

در چنین شرایطی، بورس بیش از آنکه سپر فولادی در برابر تورم باشد، نقش یک چتر را ایفا می‌کند؛ چتری که اگر زمان‌بندی ورود و خروج درست نباشد، نمی‌تواند از سرمایه‌گذار محافظت کند. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند برای مقابله با فشار تورم، سرمایه‌گذاری در بورس در کنار سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار گیرد و تصمیم‌گیری‌ها با احتیاط و تحلیل همراه باشد.