درآمد سرانه ایرانیان در سال ۱۴۰۳ نصف سال ۱۳۵۵ شد
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بررسی تازه‌ترین گزارش‌های مرکز آمار ایران درباره سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، درآمد سرانه واقعی ایرانیان به حدود ۵۰ درصد سطح سال ۱۳۵۵ رسیده است. این در حالی است که سال ۱۳۵۵ به‌عنوان نقطه اوج رفاه اقتصادی در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود. مقایسه سرانه تولید ناخالص داخلی در این بازه زمانی طولانی، تصویری نگران‌کننده از روند نزولی رفاه و کاهش ظرفیت تولید اقتصادی به ازای هر نفر ارائه می‌دهد.
سرانه تولید ناخالص داخلی؛ سقوط ۵۰ درصدی نسبت به سال طلایی اقتصاد ایران
براساس محاسبات صورت‌گرفته بر مبنای قیمت‌های ثابت سال ۱۴۰۰، سرانه محصول ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۳ تنها نیمی از مقدار ثبت‌شده در سال ۱۳۵۵ است. این شاخص که یکی از معیارهای کلیدی برای سنجش وضعیت اقتصادی هر فرد در کشور محسوب می‌شود، بیانگر کاهش قابل‌توجه در سهم هر شهروند از تولید کل اقتصاد ملی است.
چرا اقتصاد ایران با رشد جمعیت همگام نشده است؟
کارشناسان اقتصادی علت اصلی افت سرانه تولید ناخالص داخلی را ناتوانی اقتصاد کشور در رشد هم‌تراز با جمعیت می‌دانند. جمعیت ایران از سال ۱۳۵۵ تاکنون بیش از ۱۵۶ درصد رشد داشته، اما اقتصاد کشور تنها ۲۸.۱ درصد رشد کرده است. سیاست‌های توزیع‌گرایانه داخلی، مداخلات مکرر در بازار، و رویکردهای آرمانی در حوزه سیاست خارجی، موانع اصلی رشد پایدار اقتصادی در این سال‌ها عنوان شده‌اند.
بازه زمانی طلایی رفاه ایرانیان چه زمانی بود؟
داده‌های آماری حاکی از آن است که در بازه زمانی ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۸، درآمد سرانه ایرانیان در تمامی سال‌ها بالاتر از سطح سال ۱۴۰۳ بوده است. دهه ۵۰ شمسی به‌ویژه با رشد سریع درآمدهای نفتی، توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه خارجی، موجب افزایش قابل‌توجه رفاه عمومی شد. پس از انقلاب اسلامی، آغاز جنگ و تحریم‌های بین‌المللی، این روند متوقف و در بسیاری موارد معکوس شد.
قیمت روغن در ۳ ماه ۹۰ درصد رشد کرد!
اعتبار کالابرگ تا پایان خرداد؛ خبری از دور سوم نیست
وضعیت رفاهی در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با دهه‌های گذشته
محاسبات اقتصادی نشان می‌دهد که سطح رفاه در سال ۱۴۰۳ از تمامی سال‌های بین ۱۳۵۹ تا ۱۳۸۵ بالاتر بوده است. با این حال، این سطح پایین‌تر از رفاه ثبت‌شده در سال‌های ۱۳۸۶، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ است. دوره‌هایی که اقتصاد ایران در سایه تعاملات بین‌المللی بهتر و صادرات نفتی بالاتر، رشد قابل قبولی را تجربه کرد. اما پس از سال ۱۳۹۶، به‌واسطه تحریم‌های مجدد، بحران‌های ارزی و افت سرمایه‌گذاری، این روند مجدداً نزولی شد.
رشد اقتصادی ایران قربانی کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی
کارشناسان اقتصادی معتقدند رشد بلندمدت اقتصاد کشور وابستگی زیادی به سرمایه‌گذاری به‌ویژه در بخش صنعت دارد. داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس و سایر نهادها نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۷ تاکنون، روند سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران نزولی بوده است. از دهه ۱۳۹۰ به بعد نیز رشد سرمایه ثابت ناخالص به‌شدت پرنوسان و در بیشتر سال‌ها منفی بوده است.
افول سرمایه‌گذاری در صنعت و انرژی؛ از ۱۳۸۶ تاکنون
سال ۱۳۸۶ را می‌توان نقطه عطف کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران دانست. در این سال و پس از آن، سرمایه‌گذاری در صنایع مادر، نفت، گاز و سایر حوزه‌های زیرساختی روندی کاهشی را طی کرده است. فضای نامساعد کسب‌وکار، نوسانات سیاست‌گذاری، قیمت‌گذاری دستوری و دخالت دولت در بازارها از جمله دلایل کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری در کشور عنوان شده‌اند.
اقتصاد ایران در یک نگاه؛ از اوج رفاه تا بحران مزمن
بررسی کلان روند اقتصادی از سال ۱۳۵۵ تا ۱۴۰۳ نشان‌دهنده چرخه‌های متوالی رشد و رکود، امید و یأس، اصلاح و بازگشت به عقب است. علیرغم دسترسی گسترده به منابع طبیعی، سرمایه انسانی جوان، و ظرفیت‌های بالقوه تولید، اقتصاد ایران امروز تنها نیمی از سطح رفاه نیم‌قرن گذشته را در اختیار دارد. در صورت تداوم شرایط فعلی، کاهش رفاه می‌تواند به تهدیدی جدی برای ثبات اجتماعی و آینده توسعه پایدار کشور تبدیل شود.
راه برون‌رفت از بحران رفاه؛ نگاه به درون و تعامل با بیرون
برای عبور از شرایط رکود مزمن اقتصادی، لازم است سیاست‌گذاران به جای تمرکز صرف بر توزیع منابع، به سمت افزایش تولید و سرمایه‌گذاری حرکت کنند. گشایش در روابط بین‌المللی، کاهش ریسک‌های سیستماتیک، و بهبود محیط کسب‌وکار، تنها بخشی از اقداماتی هستند که می‌توانند به بهبود درآمد سرانه و بازگشت به مسیر رشد اقتصادی منجر شوند. در غیر این صورت، استمرار سقوط شاخص‌های رفاه، چالش‌های جدی‌تری را برای آینده کشور رقم خواهد زد.
