بحران اعتماد در بازار سرمایه؛ خاطره تلخ حمایت‌های نیمه‌کاره
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بورس تهران در هفته‌های اخیر روزهای سخت و ناپایداری را تجربه کرده است. با تبدیل ریسک بالقوه جنگ به تهدیدی بالفعل، بازار سرمایه ایران تحت فشارهای شدید روانی و عملی قرار گرفت و روند نزولی آن تداوم یافت. باوجود ارزندگی قابل‌قبول بسیاری از سهام‌ها بر اساس معیارهای دلاری، اما نبود نقدینگی کافی و فشار فروش سنگین اجازه بازگشت بازار به ریل رشد را نداده است.
بحران مدیریت در مواجهه با ریسک‌های سیاسی
در شرایطی که بازار نیازمند حمایت و تصمیمات سریع بود، عملکرد ضعیف و نامنسجم نهادهای تصمیم‌گیرنده به‌وضوح احساس شد. صندوق‌های اهرمی که در روزهای خوش بازار به‌شدت رشد کرده بودند، حالا در برابر نوسانات شدید و عدم‌مدیریت مناسب آسیب‌پذیر شده‌اند. طرح بیمه سهام با نرخ بازدهی ۲۰ درصدی نیز در برابر بازدهی بالاتر صندوق‌های درآمد ثابت، نتوانست اعتماد و مشارکت سرمایه‌گذاران را جلب کند.
سایه جنگ بر بازار سرمایه
برزو حق‌شناس، کارشناس بازار سرمایه، معتقد است ریسک جنگ مستقیم که پیش‌تر تنها در سطح تهدید بالقوه باقی مانده بود، اکنون به یک واقعیت موثر بر عملکرد بازار تبدیل شده است. به گفته او، در گذشته نیز بازار تجربه واکنش به تنش‌هایی چون شهادت سردار سلیمانی یا درگیری با اسرائیل را داشته، اما این‌بار دامنه اثرگذاری گسترده‌تر و عمیق‌تر بوده است. این ریسک‌ها همراه با سایر عوامل سیستماتیک، موجی از فروش را ایجاد کرده‌اند که بازار را در وضعیت ناپایدار و فرسایشی قرار داده است.
نبود اعتماد به طرح‌های حمایتی
حق‌شناس ادامه می‌دهد که طرح‌هایی چون بیمه سهام در صورت اجرای دقیق و پایبندی کامل نهادهای مسئول می‌توانند بخشی از اعتماد ازدست‌رفته را احیا کنند. اما تجربه‌های گذشته، ازجمله عدم‌عمل به تعهدات مالی از سوی بازارساز، باعث شده خاطره‌ای منفی در ذهن سهامداران شکل بگیرد و اعتماد عمومی به این نوع حمایت‌ها کاهش یابد.
احتمال بازگشت در صورت توافق سیاسی
در روزهای اخیر اخباری مبنی بر احتمال دستیابی به توافقات سیاسی شنیده شده که در صورت تحقق می‌تواند به کاهش فشار فروش منجر شود. با این‌حال کارشناسان تأکید دارند که حتی در صورت بروز نشانه‌های اولیه از بازگشت بازار، تثبیت آن نیازمند مدیریت کامل ریسک‌های سیاسی و همراهی هماهنگ نهادهای کلان اقتصادی است.
بازار سرمایه در برزخ جنگ و بلاتکلیفی؛ حمایت‌های مقطعی چاره‌ساز خواهندبود؟
صندوق‌های طلا و سرمایه‌گذاری جسورانه در صدر بازدهی یک‌ماهه بازار سرمایه
ناکارآمدی صندوق‌های اهرمی در بحران
محمد خبری‌زاد، کارشناس دیگر بازار سرمایه، می‌گوید که در شرایط فعلی بسیاری از صندوق‌های اهرمی که در دوره صعود بازار با رشد سریع دارایی‌ها مواجه بودند، اکنون عملکردی ضعیف و پرریسک دارند. به گفته او، نبود برنامه مشخص برای مدیریت بحران و تمرکز بیش‌ازحد این صندوق‌ها بر گسترش سریع بدون درنظر گرفتن سناریوهای منفی، آنها را در شرایط کنونی در وضعیت شکننده‌ای قرار داده است.
تزریق ناکافی نقدینگی و تعمیق بحران
یکی از وعده‌های مطرح‌شده برای بازگرداندن تعادل به بازار سرمایه، تزریق ۱۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی بود. بااین‌حال، خبری‌زاد تأکید می‌کند که تاکنون تنها حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان آن اجرایی شده که برای بازاری با این وسعت و شدت بحران، بسیار اندک است. او معتقد است که بازار دست‌کم به ۵۰ همت نقدینگی دیگر نیاز دارد تا فشار فروش کاهش یافته و تقاضا دوباره فعال شود.
طرح بیمه سهام، بدون جذابیت رقابتی
خبری‌زاد همچنین به ضعف طرح بیمه سهام اشاره می‌کند و می‌گوید بازدهی ۲۰ درصدی این طرح در مقایسه با صندوق‌های درآمد ثابت که تا ۳۶ درصد سود می‌دهند، جذابیتی برای سرمایه‌گذاران خرد ایجاد نمی‌کند. در نتیجه، بسیاری از افراد به‌جای ماندن در بازار، سرمایه خود را به دارایی‌هایی با سود قطعی‌تر مانند طلا، سکه یا رمزارزها منتقل می‌کنند.
خطر خروج سرمایه‌گذاران حقیقی
در صورت تداوم این وضعیت، بازار سرمایه با تهی‌شدن از حضور سرمایه‌گذاران حقیقی مواجه خواهد شد. از بین رفتن اعتماد عمومی و عدم تزریق به‌موقع منابع مالی، ساختار بازار را بیش‌ازپیش تضعیف می‌کند. برای عبور از این بحران، علاوه بر تزریق هدفمند نقدینگی، نیاز به ارسال سیگنال‌های سیاسی مثبت و کاهش تنش‌های منطقه‌ای وجود دارد. در غیر این صورت، بحران فعلی نه‌تنها حل نخواهد شد، بلکه ممکن است به مرحله‌ای غیرقابل‌بازگشت برسد.
