افزایش سهم هزینه مسکن در سبد خانوارهای شهری؛ رکورد 43 درصدی در سال 1403

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، مرکز آمار ایران اعلام کرده است که سهم هزینه مسکن در سبد مصرف خانوارهای شهری در سال 1403 به بالای 43 درصد رسیده است. این رقم نشان‌دهنده رشد بی‌سابقه سهم اجاره و خرید مسکن در هزینه‌های خانوارهاست و تأثیر مستقیم افزایش شدید قیمت مسکن بر زندگی مردم را برجسته می‌کند.

سهم بالای مسکن در کلانشهرها

بر اساس گزارش مرکز آمار، خانوارهای تهرانی در سال گذشته حدود 59.9 درصد از کل هزینه‌های خود را صرف اجاره مسکن کرده‌اند. در استان البرز نیز این رقم به 50 درصد رسیده است. در کلانشهرهایی مانند اصفهان و شیراز، سهم هزینه مسکن برای مستاجرها به ترتیب 35 و 42.1 درصد ثبت شده است. این آمار نشان می‌دهد فشار هزینه مسکن در کلانشهرها، به ویژه در پایتخت، به شدت بالاست و بخش بزرگی از درآمد خانوارها را می‌بلعد.

روند تاریخی سهم هزینه مسکن

نگاهی به دهه 80 میلادی نشان می‌دهد که سهم مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری ایران به طور میانگین حدود 31 درصد بوده است. به عنوان نمونه در سال 83 این سهم 29 درصد و در سال 86 با افزایش بیش از 80 درصدی قیمت مسکن، سهم هزینه مسکن به 34 درصد رسید. رشد 3 درصدی سهم مسکن در آن سال نسبت به تغییرات سال‌های قبل قابل توجه بود و نشان داد که افزایش شدید قیمت مسکن، به سرعت فشار مالی بر خانوارها وارد می‌کند.

در سال‌های اخیر نیز سهم هزینه مسکن روند صعودی داشته است؛ در سال 99 این رقم به 37 درصد، در سال 1401 به 38 درصد و در سال‌های 1402 و 1403 به ترتیب به 42 و 44 درصد رسید و این سطح تقریبا تثبیت شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند این روند نشان‌دهنده فشار فزاینده بر خانوارها و محدودیت منابع مالی برای سایر هزینه‌های زندگی است.

اثر افزایش قیمت مسکن بر اجاره

کارشناسان بازار مسکن توضیح می‌دهند که افزایش شدید قیمت خرید خانه باعث می‌شود گروهی از متقاضیان خرید مسکن وارد بازار اجاره شوند. این موضوع به افزایش قابل توجه اجاره‌بها منجر می‌شود و سهم هزینه مسکن در سبد خانوارها را به طور چشمگیری بالا می‌برد. در حالی که در ماه گذشته هزینه خوراکی‌ها بیش از 60 درصد رشد کرده است، اجاره‌بها با 34 درصد افزایش، همچنان بخش بزرگی از درآمد خانوارها را جذب می‌کند.

فشار بر دهک‌های کم‌درآمد

آمار نشان می‌دهد که در سه دهک پایین درآمدی، سهم هزینه مسکن بیش از 70 تا 80 درصد درآمد ماهانه را به خود اختصاص می‌دهد. این وضعیت به وضوح محدودیت مالی شدید این دهک‌ها برای تامین سایر نیازهای زندگی مانند خوراک، درمان و حمل‌ونقل را نشان می‌دهد و می‌تواند رفاه عمومی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

راهکار کارشناسان

اقتصاددانان معتقدند کاهش فشار هزینه مسکن نیازمند ثبات قیمت‌ها و ارائه مسکن حمایتی اجاره‌ای برای سه دهک پایین درآمدی است. به گفته کارشناسان، دولت می‌تواند با تثبیت قیمت مسکن یا توسعه طرح‌های حمایتی اجاره‌ای، سهم هزینه مسکن در سبد مصرفی خانوارها را کاهش دهد و از فشار مالی شدید بر خانوارها بکاهد.

در مجموع، داده‌های سال 1403 نشان می‌دهد که هزینه مسکن به عنوان یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های سبد مصرف خانوارهای شهری، سهمی بی‌سابقه پیدا کرده و بدون اقدام‌های حمایتی دولت، فشار مالی بر خانواده‌ها در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت.