نیمی از جمعیت ایران زیر خط فقر؛ چالش بزرگ اصلاح یارانه‌ها
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، اجرای سیاست هدفمندی یارانه‌ها پس از گذشت بیش از دو دهه همچنان یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات اقتصادی کشور به شمار می‌رود. ناکارآمدی سیستم پرداخت یارانه‌های نقدی، ضعف زیرساخت‌های آماری، عدم شفافیت در دهک‌بندی خانوارها و ناتوانی دولت‌ها در حذف افراد متمکن از چرخه دریافت یارانه، موجب شده است که این سیاست نه‌تنها به اهداف اولیه خود دست پیدا نکند بلکه به یک معضل پیچیده برای اقتصاد ایران بدل شود.
ابهام در شاخص‌های حذف یارانه‌ها
بر اساس قانون بودجه سال 1404 دولت موظف است یارانه سه دهک بالای درآمدی را قطع کند. در همین راستا، در مردادماه یارانه سه میلیون نفر حذف شد و این روند قرار است در ماه‌های آینده ادامه یابد. با این حال، شاخصی که مبنای این حذف قرار گرفت، ابهامات فراوانی ایجاد کرده است. ملاک دولت، سرانه درآمد خانوار پس از کسر هزینه اجاره مسکن بود که اگر بیش از 10 میلیون تومان برآورد می‌شد، یارانه آن خانوار قطع گردید. همین مسئله باعث اعتراض برخی کارگران و مزدبگیران شد که با وجود مشکلات معیشتی، یارانه‌شان قطع شده است.
اهداف هدفمندی یارانه‌ها محقق نشد
طرح هدفمندی یارانه‌ها با دو هدف اصلی یعنی واقعی‌سازی قیمت انرژی و هدایت یارانه‌ها به سمت گروه‌های هدف آغاز شد. اما امروز پس از گذشت سال‌ها، نه قیمت انرژی واقعی شده و نه توزیع یارانه‌ها عادلانه بوده است. تورم شدید، ناترازی انرژی، شکاف گسترده میان قیمت کالاها و خدمات با درآمد خانوار و فشار سنگین بر طبقات متوسط و ضعیف، نشان می‌دهد این سیاست در عمل شکست خورده است.
آغاز ثبت‌نام حراج و پیش‌فروش سکه در سامانه مرکز مبادله ایران
واکنش بابک زنجانی به توقیف ۱۳کیلو شمش طلای وارداتی شرکت دات‌وان
ضعف زیرساخت‌ها و نفوذ گروه‌های ذی‌نفع
یکی از مهم‌ترین دلایل ناکامی دولت‌ها در اصلاح نظام یارانه‌ای، ضعف آمار و داده‌های اقتصادی است. نبود شاخص‌های دقیق برای دهک‌بندی خانوارها و همچنین نقش و نفوذ برخی نهادهای قدرتمند که مانع حذف یارانه گروه‌های غیرمستحق می‌شوند، باعث شده است حتی خانوارهای پردرآمد نیز همچنان یارانه دریافت کنند. این در حالی است که بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد و آسیب‌پذیر از چرخه حمایت حذف شده‌اند.
ناکامی طرح کالابرگ الکترونیک
به دلیل ناکارآمدی پرداخت نقدی یارانه‌ها، دولت طرح کالابرگ الکترونیک را معرفی کرد. اما این طرح نیز به دلیل بی‌ثباتی منابع مالی، بی‌نظمی در پرداخت‌ها و اتکا به صندوق ذخیره ارزی، نتوانسته چشم‌انداز روشنی ایجاد کند. حتی در صورت تداوم این طرح، بدون افزایش تنوع کالا و دسترسی آسان‌تر مردم، نمی‌توان انتظار داشت که کالابرگ جایگزین مؤثری برای یارانه نقدی باشد.
نیمی از جمعیت زیر خط فقر نیازمند حمایت
کارشناسان اقتصادی معتقدند که ریشه اصلی مشکلات یارانه‌ای به ساختار معیوب این سیاست بازمی‌گردد. تا زمانی که ثبات اقتصادی برقرار نشود و ناترازی‌های کلان اقتصاد اصلاح نگردد، بازنگری در نظام یارانه‌ها نیز به سختی امکان‌پذیر خواهد بود. در شرایطی که حدود نیمی از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند، حذف یا کاهش یارانه‌ها بدون یک برنامه دقیق حمایتی می‌تواند بحران معیشتی را برای میلیون‌ها خانوار تشدید کند.
