صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ ناجی بورس یا عامل رکود؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، در سال‌های اخیر تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس افزایش قابل توجهی داشته و صندوق‌های مختلفی از صندوق‌های درآمد ثابت گرفته تا صندوق‌های سهامی، طلا و حتی صندوق‌های بخشی و اهرمی راه‌اندازی شده‌اند. این ابزارها با هدف جذب سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و مدیریت بهتر ریسک ایجاد شدند، اما در شرایط نزولی بازار، عملکرد و تأثیر آنها به یکی از محورهای اصلی بحث فعالان بازار سرمایه تبدیل شده است.

بازار کشش این تعداد صندوق را دارد؟

پس از ریزش سال ۱۳۹۹، سیاست‌گذاران برای بازگرداندن اعتماد عمومی به سمت راه‌اندازی صندوق‌های سهامی و ابزارهای غیرمستقیم رفتند. این تصمیم تا حدی توانست سرمایه‌گذاران را از رفتارهای هیجانی دور کند و فرصت مدیریت ریسک را فراهم آورد. کارشناسان معتقدند هرچه تنوع صندوق‌ها بیشتر باشد، عمق بازار نیز افزایش پیدا می‌کند و همین امر جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد کرد. بنابراین بازار از نظر ظرفیت، توان تحمل این تعداد صندوق را دارد.

آیا صندوق‌ها عامل فشار فروش هستند؟

یکی از نگرانی‌ها این است که در شرایط نزولی بازار، خروج سرمایه‌گذاران از صندوق‌ها موجب فشار مضاعف بر سهام می‌شود. با این حال تحلیلگران می‌گویند اثر این عامل چندان جدی نیست و ریشه اصلی ریزش‌ها را باید در ساختار بازار و رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران جست‌وجو کرد، نه عملکرد صندوق‌ها.

دامنه نوسان؛ مانع یا محرک هیجان؟

به اعتقاد کارشناسان، محدودیت سه درصدی دامنه نوسان نه‌تنها جلوی ریزش بازار را نمی‌گیرد، بلکه به‌واسطه خاصیت «آهن‌ربایی» و «سرایت‌پذیری» باعث تشدید صف‌های خرید و فروش می‌شود. تجربه سال ۱۳۹۹ و حتی بررسی‌های دانشگاهی نشان داده که این ابزار به‌جای کاهش هیجان، رفتار سرمایه‌گذاران را تحریک می‌کند. پیشنهاد جایگزین، استفاده از توقف معاملات و ابزارهای مدرن مدیریت ریسک به جای محدودسازی دامنه نوسان است.

نقش صندوق‌های بخشی در جذب سرمایه خرد

صندوق‌های بخشی مانند صندوق‌های فلزی، پتروشیمی یا سیمانی فرصتی برای سرمایه‌گذارانی هستند که قصد دارند بدون صرف زمان و هزینه برای تحلیل تک‌به‌تک نمادها، به‌صورت غیرمستقیم در یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها با ایجاد پرتفوی متنوع از همان بخش، می‌توانند علاوه بر جذب سرمایه‌گذاران خرد، به رونق معاملات نمادهای آن صنعت نیز کمک کنند.

صندوق‌های درآمد ثابت؛ تهدید یا فرصت؟

برخی فعالان بازار معتقدند سودهای جذاب صندوق‌های درآمد ثابت، سرمایه را از بازار سهام خارج می‌کند. اما کارشناسان این دیدگاه را رد می‌کنند و می‌گویند اگر چنین صندوق‌هایی وجود نداشت، نقدینگی مستقیماً از بورس خارج می‌شد و به بازارهای موازی می‌رفت. در واقع این صندوق‌ها حداقل پول را در بورس نگه می‌دارند. ضعف بازار سهام بیشتر ناشی از مشکلات کلان اقتصاد مانند چندنرخی بودن ارز و سیاست‌های دستوری است، نه عملکرد صندوق‌های درآمد ثابت.

اقتصاد بیمار، ریشه اصلی ضعف بازار

در نهایت، آنچه موجب رکود و بی‌رمقی بورس شده، بیماری ساختاری اقتصاد ایران است. رکود تورمی، سیاست‌های دستوری و نرخ‌های متعدد ارز شرایطی ایجاد کرده که بازار سهام توان صعود پایدار ندارد. در چنین شرایطی، صندوق‌ها نقش ابزاری تکمیلی برای مدیریت سرمایه دارند، نه عامل اصلی ضعف بازار.