۵ پرسش کلیدی درباره پیامدهای فعال شدن مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، اقدام سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه بار دیگر موضوع بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را به صدر اخبار آورد. این مکانیسم که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تعریف شده، در صورت تشخیص عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی، می‌تواند تمام تحریم‌های تعلیق‌شده را بدون رأی‌گیری مجدد بازگرداند. پرسش مهم این است که فعال شدن این ابزار تا چه اندازه می‌تواند بر اقتصاد و روابط خارجی ایران اثر بگذارد.

ابعاد حقوقی و سیاسی مکانیسم ماشه

اسنپ‌بک به‌گونه‌ای طراحی شده که فعال شدن آن آسان اما بازگرداندنش بسیار دشوار است. به همین دلیل نگرانی‌ها از آثار بلندمدت آن بیش از یک تهدید موقت است. حتی اگر روسیه و چین از نظر سیاسی در برابر آمریکا موضع بگیرند، تجربه نشان داده شرکت‌های بزرگ این کشورها به دلیل ریسک تحریم‌های ثانویه آمریکا محتاطانه رفتار خواهند کرد.

چرا بازگشت تحریم‌ها اهمیت دارد؟

اگرچه آمریکا پیش‌تر تقریبا همه ابزارهای تحریمی را علیه ایران اعمال کرده است، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند جنبه نمادین و سیاسی داشته باشد و مشروعیت بیشتری برای فشارهای یک‌جانبه واشنگتن ایجاد کند. همین مسئله کافی است تا شرکت‌ها و بانک‌های کوچک‌تر نیز از تعامل با ایران پرهیز کنند و کانال‌های مالی موجود محدودتر شوند.

سه سناریو برای آینده تحریم‌ها

تحلیلگران سه سناریو را مطرح می‌کنند: در حالت خوش‌بینانه، بازگشت تحریم‌ها صرفا نمادین باقی می‌ماند و اثر اقتصادی کمی دارد. در سناریوی میانه، بخشی از مسیرهای مالی و تجاری ایران با موانع جدی روبه‌رو می‌شود و صادرات و واردات محدودتر خواهد شد. اما در سناریوی بدبینانه، با هماهنگی گسترده جهانی، صادرات نفت کاهش چشمگیر می‌یابد، بیمه و حمل‌ونقل دچار اختلال می‌شوند و فشار سنگینی بر بودجه و معیشت وارد خواهد شد.

پنج پرسش کلیدی درباره اسنپ‌بک

اول اینکه آیا باید از آن ترسید؟ پاسخ در میانه است؛ این مکانیسم نه بی‌اثر است و نه پایان‌بخش. دوم اینکه آیا روسیه و چین می‌توانند مانع شوند؟ حمایت سیاسی بله، اما تضمین اقتصادی خیر. سوم، آیا تحریم‌های آمریکا اثربخش‌تر می‌شوند؟ بازگشت تحریم‌های سازمان ملل به فشارهای واشنگتن مشروعیت می‌دهد. چهارم، آیا بازگشت به وضعیت قبل ممکن است؟ بسیار دشوار و زمان‌بر است. پنجم، چه باید کرد؟ دیپلماسی فعال همراه با آماده‌سازی اقتصاد داخلی بهترین راهبرد محسوب می‌شود.

مکانیسم ماشه ابزاری است که کارایی آن به شرایط بین‌المللی، رفتار قدرت‌های بزرگ و توانایی داخلی ایران بستگی دارد. اگرچه تهدیدهای جدی به همراه دارد، اما به معنای بن‌بست مطلق نیست. آینده اقتصاد ایران در گرو مدیریت هوشمندانه دیپلماسی و تقویت بنیان‌های داخلی خواهد بود.