چشم‌انداز مبهم بازار فناوری/ چرا مردم دیگر لپ‌تاپ نو نمی‌خرند؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار لپ‌تاپ ایران در هفته‌های اخیر با رکودی کم‌سابقه مواجه شده است. افزایش نرخ دلار، رشد تورم و اجرای مکانیسم ماشه باعث شده قیمت لپ‌تاپ‌های نو به شکل چشمگیری بالا برود و بخش بزرگی از مصرف‌کنندگان، به‌ویژه طبقه متوسط، از خرید این کالا بازبمانند. نتیجه این وضعیت، افزایش تقاضا برای لپ‌تاپ‌های استوک و کارکرده و رکود در فروش محصولات جدید است. کارشناسان معتقدند تا زمانی که نرخ ارز تثبیت نشود، بازگشت رونق به بازار لپ‌تاپ دور از انتظار خواهد بود.

افزایش قیمت لپ‌تاپ و خروج از سبد خرید خانوار

بازار دیجیتال ایران به‌ویژه در بخش لپ‌تاپ طی سال‌های گذشته رشد قیمتی بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است؛ تا جایی که این کالا از یک ابزار ضروری به کالایی لوکس تبدیل شده است. مشاهدات میدانی از پاساژهای کامپیوتر نشان می‌دهد که صدای باز و بسته شدن مغازه‌ها کمتر شنیده می‌شود و فروشندگان از کاهش محسوس تقاضا خبر می‌دهند. یکی از فعالان بازار می‌گوید: «قبلاً مدل‌های میان‌رده پرفروش بودند، اما حالا مردم سراغ مدل‌های ارزان‌تر یا استوک می‌روند.»

اثر مستقیم نرخ دلار بر قیمت نهایی لپ‌تاپ

لپ‌تاپ از جمله کالاهایی است که وابستگی کامل به نرخ ارز دارد؛ زیرا تقریباً تمام قطعات آن وارداتی است. حتی برندهایی که مونتاژ داخلی دارند، به زنجیره تأمین خارجی وابسته‌اند. به گفته فروشندگان، افزایش چند هزار تومانی نرخ دلار کافی است تا قیمت مدل‌های پرفروش بین دو تا چهار میلیون تومان افزایش یابد. در نتیجه، کوچک‌ترین نوسان ارزی مستقیماً بر قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد و بار آن به دوش مصرف‌کننده می‌افتد.

افزایش ۳۰ درصدی قیمت لپ‌تاپ در پی مکانیسم ماشه

فعالان بازار دیجیتال می‌گویند اجرای مکانیسم ماشه و تشدید تحریم‌ها در هفته‌های اخیر باعث افزایش ۳۰ درصدی قیمت لپ‌تاپ‌های برند شده است. تا چندی پیش با حدود ۷۰ میلیون تومان می‌شد یک لپ‌تاپ گیمینگ مناسب خرید، اما اکنون همان دستگاه حدود ۱۰۰ میلیون تومان قیمت دارد. برخی مدل‌های حرفه‌ای با رم ۶۴ گیگابایت و گرافیک ۲۴ گیگابایت تا ۶۵۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شوند؛ رقمی که با بهای یک خودروی داخلی برابری می‌کند.

بازار راکد در فصل رونق آموزشی

مهرماه معمولاً زمان اوج خرید لپ‌تاپ به دلیل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌هاست، اما امسال فروشندگان از «رکود کامل» سخن می‌گویند. به گفته سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران، افزایش قیمت ناشی از رشد نرخ ارز و نااطمینانی سیاسی موجب فشار مستقیم بر مصرف‌کننده شده است. او می‌گوید: «لپ‌تاپ به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی آموزش و کار، حالا برای بخش بزرگی از جامعه دست‌نیافتنی شده است.»

افزایش تقاضا برای لپ‌تاپ‌های استوک و کارکرده

در شرایط فعلی بسیاری از خریداران به سمت لپ‌تاپ‌های دست‌دوم رفته‌اند. فروشندگان می‌گویند تقاضا برای دستگاه‌های کارکرده رشد چشمگیری داشته است و اکنون مدل‌های ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومانی با رم ۸ گیگابایت، پرفروش‌ترین گزینه بازار هستند. در کنار این روند، تعمیرکاران نیز از افزایش مراجعه مشتریان برای تعمیر یا ارتقای لپ‌تاپ‌های قدیمی خبر می‌دهند؛ چراکه خریداران ترجیح می‌دهند دستگاه فعلی خود را حفظ کنند تا هزینه سنگین خرید مدل جدید را نپردازند.

چشم‌انداز مبهم بازار فناوری

کارشناسان معتقدند ترکیب سه عامل «افزایش نرخ ارز»، «کاهش قدرت خرید خانوار» و «نااطمینانی سیاسی» بازار فناوری کشور را وارد چرخه‌ای معیوب کرده است: افزایش نرخ ارز منجر به افزایش قیمت کالا، کاهش تقاضا و در نهایت رکود بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، فعالان بازار تنها در صورت تثبیت نرخ دلار می‌توانند سیاست‌های قیمتی خود را بازتعریف کنند.

پیامدهای اقتصادی و اجتماعی افزایش قیمت لپ‌تاپ

تداوم این وضعیت می‌تواند اثرات گسترده‌تری بر بازار کار و آموزش بگذارد. بسیاری از دانشجویان، فریلنسرها و صاحبان مشاغل کوچک دیگر توان خرید لپ‌تاپ ندارند؛ در حالی که این ابزار یکی از ارکان اصلی فعالیت آموزشی و شغلی در عصر دیجیتال است. به گفته کارشناسان، اگر روند صعودی قیمت‌ها ادامه یابد، شکاف دیجیتال در جامعه ایران بیش از پیش عمیق خواهد شد.