تولید خودرو زیر فشار کمبود ارز، انرژی و نقدینگی

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، داده‌های رسمی وزارت صنعت نشان می‌دهد که تولید خودروهای سواری در نیمه نخست سال جاری با افت ۱۸.۷ درصدی و تولید وانت با کاهش ۴۵.۷ درصدی مواجه شده است؛ افتی که کارشناسان آن را نشانه‌ای از توقف نسبی چرخ تولید در صنعت خودروسازی کشور می‌دانند. در این میان، امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو، با اشاره به چالش‌های متعدد خودروسازان، «کمبود ارز» را اصلی‌ترین عامل افت تولید عنوان کرده است؛ عاملی که نه‌تنها بر روند تولید بلکه بر کل زنجیره تأمین و قطعه‌سازی کشور نیز اثر مستقیم گذاشته است.

بحران کمبود ارز و توقف خطوط تولید

کاکایی در گفت‌وگویی تأکید کرده است که صف‌های طولانی تخصیص ارز که گاهی تا ۲۵۰ روز نیز به طول می‌انجامد، موجب توقف برخی خطوط تولید و تهدید جدی زنجیره قطعه‌سازی شده است. به گفته او، در حالی‌که خودروسازان برای واردات قطعات حیاتی به ارز نیاز دارند، تأخیر در تخصیص آن موجب شده که تولید به‌شدت کاهش یابد. او هشدار داده است که در صورت تداوم این وضعیت، تولیدکنندگان داخلی با بحران‌های شدیدتری مواجه خواهند شد و احتمال تعطیلی برخی واحدهای تولیدی دور از انتظار نیست.

چالش انرژی و تأثیر کمبود برق و گاز

به گفته کاکایی، در کنار مشکلات ارزی، قطعی‌های مکرر برق و کمبود گاز نیز از دلایل مهم افت تولید بوده است. او تصریح کرد: «در نیمه نخست سال، کمبود برق در مقایسه با سال گذشته افزایش یافت و حدود ۵۰ درصد از تعطیلی‌ها ناشی از همین مسئله بود.» با سرد شدن هوا، انتظار می‌رود مجدداً چالش کمبود گاز و انرژی در فصل زمستان به دغدغه اصلی خودروسازان تبدیل شود.

کمبود نقدینگی و بحران در زنجیره تأمین

مشکل دیگر، محدودیت نقدینگی و سرمایه در گردش است. کاکایی در این‌باره می‌گوید: «هرچند مشکلات ارزی در صدر چالش‌ها قرار دارد، اما کمبود نقدینگی ریالی نیز خود به تنهایی بحران‌ساز است. تأخیر در پرداخت‌ها و کمبود منابع مالی باعث شده قطعه‌سازان در تأمین قطعات ناتوان شوند و این موضوع روند تولید را کند کرده است.» او افزود که برخی شرکت‌ها مانند سایپا به‌دلیل مشکلات مالی و عدم به‌روزرسانی قیمت‌ها در زمان مناسب، فشار مضاعفی را تحمل می‌کنند.

سه عامل کلیدی افت تولید خودرو

بر اساس تحلیل این کارشناس، سه عامل کمبود ارز، محدودیت انرژی و کمبود نقدینگی، اصلی‌ترین دلایل افت تولید خودرو هستند. با این حال، او معتقد است که عوامل ساختاری و مدیریتی، از جمله کمبود نیروی انسانی متخصص، ضعف در لجستیک، و کیفیت پایین برخی قطعات نیز نقش تکمیلی در کاهش ظرفیت تولید ایفا کرده‌اند.

تفاوت عملکرد ایران‌خودرو و سایپا

کاکایی با اشاره به تفاوت عملکرد دو خودروساز بزرگ کشور گفت: «ایران‌خودرو توانست با به‌روزرسانی به‌موقع قیمت‌ها و ورود بخش خصوصی به مدیریت شرکت، زیان عملیاتی خود را کنترل کند و از بحران نقدینگی عبور نماید. اما سایپا به دلیل محدودیت‌های دولتی در اصلاح قیمت‌ها، با مشکلات بیشتری روبه‌رو شد.» او افزود که ایران‌خودرو توانست مسیر تأمین قطعات را از طریق مدیریت مؤثر منابع و اعتبارات حفظ کند، اما در صورت ادامه بحران ارزی، حتی این شرکت نیز با چالش‌های جدیدی روبه‌رو خواهد شد.

فشار تحریم‌ها و تبعات سیاسی

به گفته این کارشناس، فشارهای بین‌المللی و تحریم‌های جدید پس از بازگشت ترامپ به قدرت در آمریکا، مجدداً شرایط ارزی کشور را پیچیده‌تر کرده است. او توضیح داد: «تحریم‌ها موجب کاهش فروش نفت و مواد معدنی شده و مسیر تأمین ارز را دشوارتر کرده است. در نتیجه، فشارهای خارجی مستقیماً بر صنعت خودرو و قطعه‌سازی اثر گذاشته‌اند.» کاکایی افزود که اگرچه هنوز اثرات «مکانیسم ماشه» به‌طور کامل مشاهده نشده، اما در صورت فعال شدن آن، شرایط به‌مراتب دشوارتر خواهد شد.

آینده بازار خودرو و اثرات کاهش تولید

کاکایی در پایان هشدار داد که کاهش تولید در بلندمدت، اثرات قابل‌توجهی بر بازار خودرو خواهد داشت. او گفت: «اگر عرضه خودرو کاهش یابد در حالی‌که تقاضا ثابت بماند یا افزایش پیدا کند، قیمت‌ها به‌صورت طبیعی رشد خواهند کرد. در نتیجه، توان خرید مصرف‌کنندگان کاهش می‌یابد و بازار دچار نوسان و کمبود مقطعی برخی مدل‌ها می‌شود.» وی افزود که افزایش واردات خودرو می‌تواند تا حدی این کمبود را جبران کند، اما به دلیل محدودیت‌های قانونی و ارزی، این راه‌حل نیز پایداری نخواهد داشت.