جذابیت بازارهای موازی؛ سرمایه‌گذاران از مسکن خارج شدند

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار مسکن در ماه‌های اخیر در وضعیتی کم‌سابقه میان رکود عمیق و تحرک‌های مقطعی قرار گرفته است؛ شرایطی که از یک‌سو با کاهش بی‌سابقه قدرت خرید و ثبات طولانی‌مدت قیمت‌ها همراه بوده و از سوی دیگر، نبود آمارهای شفاف و رسمی، ارزیابی واقع‌بینانه از وضعیت معاملات را دشوار کرده است. همین ابهام اطلاعاتی، به قفل‌شدگی بازار دامن زده و بخش بزرگی از تقاضای مصرفی را از چرخه خرید خارج کرده است.

چرا خریداران قادر به خرید مسکن نیستند؟

کارشناسان معتقدند سطح فعلی قیمت‌ها با توان مالی خانوارها تناسبی ندارد. مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن، تأکید می‌کند که در دو ماه ابتدایی نیمه دوم سال، نه در حوزه وام‌های خرید، نه دستمزدها و نه کاهش قیمت‌ها تغییری رخ نداده است. به گفته او، فروشندگان همچنان بر قیمت‌های غیرواقعی اصرار دارند و همین موضوع موجب شده نه سرمایه‌گذاران و نه خریداران مصرفی توان ورود به بازار را نداشته باشند. کاهش شدید قدرت خرید در کنار ارزش ناچیز وام‌ها باعث شده برای بسیاری از خانوارها خرید خانه عملاً غیرممکن باشد.

جذابیت بازارهای موازی و تضعیف جذابیت مسکن

در حالی که بازار مسکن با رکود سنگین مواجه است، بازارهای موازی مانند ارز، طلا و حتی بورس برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر شده‌اند. گودرزی می‌گوید سرمایه‌گذارانی که انتظار بازدهی بالا دارند، مسکن را دیگر گزینه مناسبی نمی‌دانند، زیرا بازار نیازمند چند سال زمان برای رسیدن به تعادل است و حتی در صورت تعدیل قیمتی، بازدهی آن کمتر از تورم خواهد بود. این در حالی است که برخی فروشندگان همچنان به امید بازگشت جهش قیمتی، از تعدیل نرخ‌ها خودداری می‌کنند.

عدم انتشار آمارهای رسمی و آسیب به بازار

یکی از جدی‌ترین انتقادها، توقف طولانی‌مدت انتشار آمارهای رسمی معاملات مسکن است. گودرزی معتقد است کتمان واقعیت و تأخیر در ارائه داده‌های دقیق، به قفل‌شدگی بازار دامن زده و امکان تصمیم‌گیری درست را از فعالان و خریداران گرفته است. به گفته او، انتشار آمار واقعی ممکن است حتی نشان دهد کشور با کمبود مسکن مواجه نیست و حجم ساخت‌وساز طی سال‌های اخیر فراتر از نیاز بوده است. عدم شفافیت اطلاعاتی، علاوه بر ایجاد رانت، موجب سردرگمی و تداوم رکود شده است.

رکود ساخت‌وساز و فشار تورمی

افزایش هزینه مصالح ساختمانی، کمبود نیروی کار و رشد تورم عمومی، بخش ساخت‌وساز را نیز تحت فشار قرار داده است. بسیاری از سازندگان با کاهش سرعت پروژه‌ها مواجه شده‌اند. این شرایط به گفته گودرزی ناشی از نوعی عدم تعادل در قیمت‌گذاری است؛ جایی که برخی تولیدکنندگان مصالح با وجود بهره‌مندی از هزینه‌های تولید داخلی و مواد اولیه یارانه‌ای، محصولات خود را با قیمت‌های نزدیک به نرخ جهانی عرضه می‌کنند. او این روند را رانتی آسیب‌زننده به صنعت ساختمان و معیشت مردم توصیف می‌کند.

نبود تقاضای سرمایه‌ای؛ فقط خریداران مصرفی

امیر پیلتن، فعال حوزه مسکن، با اشاره به افزایش محدود معاملات در مناطق مصرفی از ابتدای مهر، این روند را ناشی از نوسانات نرخ ارز و طلا می‌داند. او تأکید می‌کند که بازار مسکن در ماه‌های گذشته تقریباً «خواب مطلق» داشته و افزایش اخیر معاملات نیز پایدار نمانده است. با بروز تنش‌های سیاسی و امنیتی، تقاضا دوباره کاهش یافته و بازار از سرمایه‌گذاران خالی شده است. به گفته او، در حال حاضر هیچ تقاضای سرمایه‌ای در بازار وجود ندارد و تنها متقاضیان مصرفی فعال هستند؛ آن هم در مناطقی که موقعیت مکانی مطلوب‌تری دارند.

سناریوی پیش‌رو برای زمستان

کارشناسان بر این باورند که در کوتاه‌مدت امکان افزایش چشمگیر قدرت خرید وجود ندارد و با توجه به بالا بودن نرخ سود وام‌ها و ارزش کم آن‌ها، سیاست‌های اعتباری نیز قادر به تحریک بازار نخواهند بود. از این‌رو، بسیاری معتقدند بازار تنها با کاهش قیمت‌ها می‌تواند به تعادل برسد. نوسانات احتمالی نرخ ارز و طلا شاید «تلنگری کوچک» به بازار وارد کند، اما انتظار رونق جدی در زمستان و آذرماه بعید به نظر می‌رسد.