بحران در بازار لبنیات؛ جهش قیمت و سقوط مصرف

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، قیمت لبنیات در هفته‌های اخیر با جهشی کم‌سابقه روبه‌رو شده و تغییرات قیمتی در برخی اقلام حتی روزانه شده است. در حالی که کارخانه‌های لبنی دلیل گرانی را افزایش بهای شیر خام می‌دانند، دامداران از کمبود نهاده‌ها و مشکلات تأمین خوراک دام سخن می‌گویند. گفت‌وگوی روزنامه همشهری با امیرحسین اسماعیل‌پور، مدیرعامل یکی از کارخانه‌های لبنی، و علی احسان ظفری، رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی، تصویری روشن از وضعیت پیچیده این صنعت ارائه می‌دهد.

افزایش قیمت و کاهش مصرف

اسماعیل‌پور می‌گوید با بالا رفتن قیمت‌ها، میزان برگشت محصولات بیشتر شده چون مردم دیگر توان خرید سابق را ندارند. به گفته او، مواد اولیه در سه‌ماه اخیر حدود ۷۰ درصد گران شده و قیمت شیر خام از ۲۳ هزار به ۳۵ هزار تومان رسیده است. نهاده‌هایی مانند ذرت، جو و سویا که ۶۵ درصد قیمت شیر خام را تشکیل می‌دهند، در ماه‌های اخیر در سامانه بازارگاه به‌درستی تأمین نشده‌اند. از سوی دیگر، تب برفکی در برخی دامداری‌ها تا ۳۰ درصد تلفات ایجاد کرده و پرداخت نقدی پول شیر خام نیز فشار بیشتری بر صنایع لبنی وارد کرده است. قطعی‌های مکرر برق و آسیب به تجهیزات تولید نیز هزینه تمام‌شده را بالا برده است.

چالش‌های شیر مدارس و تغییر اولویت تولید

به گفته اسماعیل‌پور، قیمت شیر مدارس ۱۳ هزار تومان تعیین شده بود اما به دلیل کمبود بودجه آموزش و پرورش، پرداخت‌ها انجام نشد. اکنون قرار است قیمت به حدود ۱۸ هزار تومان افزایش یابد تا توزیع آغاز شود. او همچنین اشاره می‌کند که به‌دلیل اختلاف شدید قیمت شیرخشک داخلی با نرخ جهانی، کارخانه‌ها به سمت افزایش تولید شیرخشک و کاهش تولید سایر محصولات رفته‌اند. بخشی از شیر خام کشور نیز صرف تولید پنیر، ماست، کره و خامه می‌شود.

یارانه نهاده‌ها و خروج منافع از سفره مردم

ظفری با انتقاد از سیاست‌های فعلی می‌گوید ارز ۲۸۵۰۰ تومانی نهاده‌ها باید به نفع سفره مردم باشد اما با صادرات گسترده شیرخشک، این یارانه در عمل به خارج از کشور منتقل می‌شود. او ادعا می‌کند از ۱۲.۸ میلیون تن شیر خام سالانه، حدود ۷ میلیون تن به صنایع پودری می‌رود و به‌صورت رسمی یا غیررسمی صادر می‌شود. این در حالی است که ایران تنها ۲۰ هزار تن شیرخشک مصرف می‌کند اما صادرات آن به ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن رسیده و حتی بخشی از آن قاچاق و عمدتاً راهی پاکستان می‌شود.

سقوط سرانه مصرف لبنیات

ظفری می‌گوید اگر حتی یک کیلو شیر خام هم صادر نشود، سرانه مصرف باید به ۱۳۰ کیلوگرم برسد، در حالی که امروز این عدد تنها ۵۰ کیلوگرم است. این رقم در سال ۱۳۸۹ به ۱۳۰ کیلوگرم رسیده بود اما افزایش شدید قیمت، حدود ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر از دهک‌های پایین را از مصرف لبنیات محروم کرده است. به گفته او، اکنون بخشی از تقاضای داخلی عملاً صادر می‌شود؛ یعنی نهاده با ارز دولتی وارد می‌شود اما محصول با نرخ آزاد از کشور خارج می‌شود.