رشد اخیر بورس تورمی است یا بنیادی؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار سهام ایران در ماه‌های اخیر بار دیگر به یکی از مهم‌ترین مقاصد سرمایه‌گذاری در میان بازارهای دارایی تبدیل شده است؛ بازگشتی که نه از جنس هیجانات فراگیر سال ۱۳۹۹ است و نه حاصل یک موج کوتاه‌مدت سفته‌بازی. بررسی تحولات اخیر بورس تهران نشان می‌دهد که ترکیب کاهش ریسک‌های سیستماتیک و تشدید انتظارات تورمی، نقش کلیدی در تغییر مسیر شاخص‌ها و بازگشت تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران ایفا کرده است.

بازار سهام در مدار انتظارات تورمی

شاخص کل بورس تهران در ابتدای سال جاری، تحت‌تاثیر خوش‌بینی‌های سیاسی و مذاکراتی، وارد مسیر صعودی شد و در پایان معاملات روز بیست‌وهشتم اردیبهشت‌ماه با ثبت عدد ۳ میلیون و ۲۵۲ هزار واحدی، در بالاترین سطح تاریخی خود ایستاد. بازدهی ۲۰ درصدی شاخص کل در کمتر از دو ماه، بازتابی از انتظارات مثبت فعالان بازار نسبت به آینده متغیرهای کلان اقتصادی و سیاسی بود.
با این حال، این فضای خوش‌بینانه پایدار نماند. افزایش احتمال عدم حصول نتیجه در مذاکرات ایران و آمریکا و همزمان وقوع جنگ ۱۲روزه، ریسک‌های سیستماتیک را به‌طور محسوسی افزایش داد و فضای نااطمینانی بار دیگر بر بازار سهام سایه انداخت.

ملاقات شاخص با کف ۸ شهریور

در پی تشدید نااطمینانی‌ها، بورس تهران با خروج سرمایه‌های خرد حقیقی مواجه شد و شاخص کل در هشتم شهریورماه به کف ۲ میلیون و ۳۹۵ هزار واحدی سقوط کرد. این افت عمیق، نمادی از غلبه رفتارهای محافظه‌کارانه در میان سرمایه‌گذاران و ترجیح نقدینگی بر دارایی‌های پرریسک بود.
اما از همین نقطه، روند بازار تغییر کرد. کاهش تدریجی شدت ریسک‌های سیاسی و فروکش‌کردن شوک‌های سیستماتیک، زمینه بازگشت آرام نقدینگی را فراهم ساخت و شاخص کل از کف شهریورماه وارد مسیر صعودی تازه‌ای شد؛ مسیری که تا پایان معاملات روز گذشته، بازدهی ۵۱ درصدی را برای نماگر اصلی بازار به همراه داشته است.

تشدید انتظارات تورمی؛ موتور رشد جدید بورس

در کنار کاهش ریسک‌های سیستماتیک، انتظارات تورمی به‌عنوان موتور اصلی رشد اخیر بازار سهام عمل کرده است. رشد نرخ دلار در بازار آزاد، به‌عنوان لنگر اسمی بازارهای دارایی، نقش مهمی در بازتعریف ارزش اسمی دارایی‌ها ایفا کرده است. در روز هشتم شهریور و همزمان با ثبت کف شاخص کل، دلار در کانال ۱۰۳ هزار تومان معامله می‌شد؛ اما در روزهای اخیر نرخ ارز به محدوده ۱۲۸ هزار تومان رسیده است.
این افزایش قابل‌توجه، انتظارات تورمی را در اقتصاد تشدید کرده و موجب شده بورس بار دیگر به‌عنوان سپری در برابر کاهش ارزش پول ملی مورد توجه قرار گیرد. تجربه ماه‌های اخیر نشان می‌دهد کاهش ریسک‌های سیستماتیک شرط لازم برای بازگشت سرمایه به بورس است، اما شرط کافی نیست؛ آنچه رشد اخیر را پایدار کرده، همزمانی این کاهش ریسک با افزایش انتظارات تورمی بوده است.

تمرکز نقدینگی بر صنایع بزرگ و دلاری

بررسی رفتار نقدینگی در موج صعودی اخیر نشان می‌دهد رشد بازار یکدست نبوده است. تمرکز اصلی سرمایه‌ها بر صنایع بزرگ، دلاری و نقدشونده قرار داشته؛ صنایعی که هم از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شوند و هم در صورت بروز شوک‌های جدید، امکان خروج سریع سرمایه را فراهم می‌کنند. همین موضوع موجب تعمیق شکاف عملکردی میان صنایع بزرگ و کوچک شده و بخش قابل‌توجهی از سهام کوچک همچنان از موج صعودی اخیر بی‌بهره مانده‌اند.

تغییر نگرش سرمایه‌گذاران نسبت به ریسک

نکته قابل‌توجه دیگر، تغییر نگرش سرمایه‌گذاران نسبت به مفهوم ریسک در بازار سهام است. در شرایط فعلی، ریسک سیستماتیک نه به‌طور کامل حذف شده و نه می‌توان از ثبات پایدار سخن گفت؛ اما کاهش شدت و فراوانی شوک‌ها، فضای تصمیم‌گیری را تا حدی قابل پیش‌بینی‌تر کرده است. این وضعیت باعث شده سرمایه‌گذاران به‌جای خروج کامل از بازار، به چینش مجدد پرتفوی و انتخاب صنایع منتفع از تورم روی آورند.
شاخص کل بورس در معاملات روز گذشته در محدوده‌های تاریخی قرار گرفت، اما تداوم این مسیر بیش از هر چیز به پایداری شرایط فعلی وابسته است. در صورتی که ریسک‌های سیستماتیک بار دیگر تشدید نشوند و انتظارات تورمی در سطوح بالا باقی بماند، بازار سهام می‌تواند مسیر رشد خود را ادامه دهد.

چاشنی احتیاط در موج صعودی

با وجود رشد اخیر، رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی نشان می‌دهد احتیاط همچنان بر تصمیمات معاملاتی حاکم است. برخلاف دوره‌های هیجانی گذشته، ورود نقدینگی به بازار به‌صورت تدریجی و گزینشی انجام شده و تمرکز اصلی بر سهم‌هایی با نسبت قیمت به درآمد معقول یا بهره‌مند از رشد نرخ ارز بوده است. این تغییر رفتار، نشانه‌ای از افزایش تجربه سرمایه‌گذاران و حساسیت بیشتر نسبت به ریسک‌های سیستماتیک است.
در این میان، نقش سیاستگذار در تثبیت انتظارات بازار پررنگ است. ثبات در سیاست‌های اقتصادی، پرهیز از تصمیمات ناگهانی و شفاف‌سازی در حوزه‌های کلیدی می‌تواند به کاهش بیشتر ریسک‌های سیستماتیک کمک کند و مسیر بازار سهام را از یک رشد صرفا تورمی به سمت رشدی متکی بر عوامل بنیادی هدایت کند.

در غیر این صورت، بورس همچنان در چرخه‌ای از صعودهای وابسته به انتظارات و اصلاح‌های پرهزینه گرفتار خواهد ماند. آنچه اکنون در بورس تهران مشاهده می‌شود، نه نقطه پایان، بلکه مقطعی گذار است؛ مقطعی که در آن سرمایه‌گذاران میان بیم بازگشت ریسک‌ها و امید به تداوم رشد دارایی‌ها در برابر تورم، در حال بازتعریف استراتژی‌های خود هستند. نتیجه این کشاکش، مسیر آتی بازار سهام را در ماه‌های پیش‌رو مشخص خواهد کرد.