مالیات بر عایدی سرمایه در ایران؛ فرصت یا تهدید برای تولید؟

تعریف مالیات بر عایدی سرمایه و هدف آن

مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که از سود حاصل از فروش دارایی‌هایی مانند املاک، خودرو، طلا، ارز، سهام و سایر دارایی‌های سرمایه‌ای اخذ می‌شود. هدف این مالیات، کنترل سوداگری، کاهش نابرابری درآمدی، افزایش درآمدهای دولت و مهم‌تر از همه، سوق دادن سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های مولد است.

انگیزه‌های دولت برای اعمال CGT

در اقتصادهایی مانند ایران، بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها به بازارهای غیرمولد نظیر طلا، ارز، مسکن و خودرو سرازیر می‌شود که نه تنها اشتغال‌زا نیستند، بلکه تورم‌زا نیز هستند. با اعمال مالیات بر عایدی سرمایه، سرمایه‌گذاری در این بازارها با هزینه بیشتری همراه می‌شود و در نتیجه، تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به حوزه تولید و صنعت افزایش می‌یابد.

جزئیات قانون جدید مالیات بر عایدی سرمایه

بر اساس مصوبه جدید مجلس شورای اسلامی، مالیات بر عایدی سرمایه شامل پنج بخش اصلی می‌شود: خودرو، املاک، طلا، ارز و رمزارزها. مهدی طغیانی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اعلام کرده که این قانون با هدف کنترل جریان سرمایه به سمت بازارهای غیرمولد و تشویق به سرمایه‌گذاری در تولید تدوین شده است.

معافیت‌ها در قانون CGT

در قانون تصویب‌شده، برای سرپرستان خانوار دو خودرو و دو ملک از پرداخت CGT معاف هستند، حتی اگر چندین بار در سال خرید و فروش شوند. برای سایر افراد، یک خودرو و یک ملک مشمول معافیت‌اند. اما اگر شخصی بیش از این تعداد دارایی را معامله کند و سود ببرد، از آن سود مالیات دریافت می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه

این نوع مالیات در زمان فروش دارایی دریافت می‌شود. به‌عنوان نمونه، اگر خودرویی به قیمت ۲۰۰ میلیون تومان خریداری شده و به قیمت ۲۵۰ میلیون تومان فروخته شود، مالیات بر عایدی از سود ۵۰ میلیون تومان محاسبه خواهد شد. در قانون جدید، برای تعدیل اثرات تورمی نیز تدابیری اندیشیده شده تا تنها افزایش واقعی قیمت مشمول مالیات باشد.

تاثیر CGT بر تولید و سرمایه‌گذاری مولد

اجرای مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند موجب کاهش جذابیت بازارهای غیرمولد شود و در نتیجه، نقدینگی به سمت تولید سوق پیدا کند. همچنین این مالیات به بهینه‌سازی تخصیص منابع کمک می‌کند و مانع از تمرکز سرمایه‌ها در بازارهایی با ریسک بالا و بازدهی غیرواقعی می‌شود.

چالش‌های اجرایی CGT در اقتصاد ایران

با وجود تصویب این قانون، اجرای آن نیازمند زیرساخت‌های مناسب اطلاعاتی، شفافیت مالی و نظارت دقیق است. نبود بانک‌های اطلاعاتی جامع و ضعف در نظام مالیاتی از جمله چالش‌های پیش‌رو هستند که در صورت بی‌توجهی، می‌توانند اثربخشی قانون را کاهش دهند.

راهکارهایی برای موفقیت CGT در ایران

برای اجرای موفق این مالیات، اصلاح ساختار نظام مالیاتی، مقابله با فرار مالیاتی، بهبود فضای کسب‌وکار، توسعه صادرات غیرنفتی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی ضروری است. در کنار این اقدامات، دولت باید شفافیت اقتصادی را افزایش دهد تا اعتماد عمومی نسبت به نظام مالیاتی تقویت شود.

CGT ابزاری برای عدالت اقتصادی و رونق تولید

در مجموع، مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای کاهش سوداگری، افزایش درآمدهای پایدار دولت و رونق تولید به کار گرفته شود. اگرچه این قانون به‌تازگی در کشور تصویب شده، اما با اجرای صحیح، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر اقتصاد بگذارد و مسیر توسعه پایدار را هموارتر کند.