حسین راغفر، کارشناس و استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا، با اشاره به رشد فقر در ایران، گفت: «فقری که امروز در کشور در حال گسترش است محصول یک نظام تبعیضآمیز تخصیص منابع و فرصتهاست. همین ساختار ناعادلانه است که باعث افزایش شکاف طبقاتی و گسترش فقر شده است.»
کشوری که دوستش داریم، اکنون در یکی از عمیقترین و پیچیدهترین دورههای تاریخی خود قرار گرفته است. نشانههای متعددی از این وضعیت بحرانی، از خشکسالیهای گسترده و بحرانساز گرفته تا بازگشت تحریمهای بینالمللی و تشدید فقر، نشان میدهد که سال ۱۴۰۵ میتواند نقطه تلاقی بحرانهای مزمن اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی در ایران باشد.
هادی موسوی نیک، عضو هیات علمی مرکز پژوهشهای مجلس گفت: حدود ۲۶ میلیون نفر (۳۰ درصد مردم ایران) دچار فقر مطلق داریم که از متوسطهای دنیا بالاتر هستیم. حدود ۴ میلیون نفر دچار فقر شدید هستند یعنی درآمد آنها کفاف غذای روزانه شان را هم نمیدهد. در ضریب جینی یا شاخص نابرابری (۳۹٪) جز کشورهای نابرابر دنیا هستیم.
تازهترین آمارها نشان میدهد نرخ فقر در ایران در سال ۱۴۰۳ به حدود ۳۶ درصد رسیده است؛ رقمی که بالاترین میزان از ابتدای دهه ۱۳۹۰ تاکنون محسوب میشود. بر اساس اعلام سخنگوی دولت، خط فقر ماهانه برای هر نفر ۶ میلیون و ۱۲۸ هزار تومان بوده و این به معنای آن است که بیش از یکسوم جمعیت کشور توانایی تامین حداقل کالری و نیازهای اساسی زندگی را ندارند.
بانک جهانی در گزارش ۲۰۲۵ خود، ۳۹ کشور را در گروه «شرایط شکننده و متاثر از منازعه» یا FCS قرار داده است. این کشورها بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت جهان را در خود جای دادهاند؛ یعنی حدود یک هشتم کل جمعیت. اهمیت این دسته از کشورها در آن است که با وجود سهم محدود از جمعیت جهانی، تقریبا نیمی از فقرای مطلق جهان و حدود ۲۰۰ میلیون نفر از افراد دچار ناامنی غذایی شدید در همین کشورها زندگی میکنند. به همین دلیل تحقق هدف ریشهکنی فقر تا سال ۲۰۳۰ بدون پیشرفت جدی در اقتصادهای شکننده دستنیافتنی است.
سال ۱۴۰۲ بهعنوان نقطه عطفی در تاریخ بحران مسکن ایران شناخته میشود؛ سالی که رکورد فقر مسکن در کشور شکسته شد و میلیونها خانوار ایرانی بهویژه مستأجران در معرض فشار شدید هزینههای مسکن قرار گرفتند. کارشناسان معتقدند این بحران هم ریشه اقتصادی دارد و هم ریشه سیاستی
تازهترین گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد نرخ فقر مستأجران در سال ۱۴۰۲ به ۴۰ درصد رسیده که بالاترین میزان در دو دهه اخیر محسوب میشود.
مسعود نیلی، اقتصاددان سرشناس، با هشدار نسبت به ناپایداری اجتماعی ناشی از روند فقیرتر شدن جامعه ایرانی، تاکید میکند که آنچه امروز در ایران در حال وقوع است، دیگر صرفاً تجربه فقر نیست، بلکه ورود به مرحلهای عمیقتر و خطرناکتر از آن است
به گفته حاج اسماعیلی، مراجعان کمیته امداد در ۸ سال اخیر، ۷ برابر شده و رئیس سازمان بهزیستی نیز اعلام کرده که سه میلیون نفر را مستقیماً حمایت میکنند.
