هشدار نیلی: جامعه فقیرتر شده و در حال از دست دادن پایداری است
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، مسعود نیلی، اقتصاددان سرشناس، با هشدار نسبت به ناپایداری اجتماعی ناشی از روند فقیرتر شدن جامعه ایرانی، تاکید می‌کند که آنچه امروز در ایران در حال وقوع است، دیگر صرفاً تجربه فقر نیست، بلکه ورود به مرحله‌ای عمیق‌تر و خطرناک‌تر از آن است؛ مرحله‌ای که فقر با نابرابری، تبعیض، خشم اجتماعی و فقدان امید به آینده گره خورده و ترکیبی انفجاری و نگران‌کننده ایجاد کرده است.
فقیر شدن، خطرناک‌تر از فقیر بودن
نیلی با اشاره به نتایج پیمایش‌های مربوط به ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان می‌گوید که جامعه ایران از مرحله «فقیر بودن» عبور کرده و اکنون با پدیده‌ای به‌مراتب پیچیده‌تر یعنی «فقیرتر شدن» مواجه است. در این وضعیت، مردم سطحی از رفاه را با میزان مشخصی از تلاش در گذشته تجربه کرده‌اند، اما حالا با همان میزان یا حتی بیشتر از تلاش، نمی‌توانند آن رفاه را حفظ کنند. این شکاف بین تلاش و نتیجه، منجر به احساس خشم، نارضایتی و در نهایت بی‌اعتمادی عمیق به ساختارها می‌شود.
نابرابری، عامل تشدید خشونت اجتماعی
به گفته نیلی، فقری که با نابرابری و تبعیض توأم شود، تأثیرات اجتماعی مخربی بر جای می‌گذارد. احساس بی‌عدالتی در میان شهروندانی که خود را قربانی شرایط می‌دانند، منجر به بروز رفتارهای خشن می‌شود. افراد در چنین شرایطی، تعرض به دیگران را نوعی تلاش برای بازپس‌گیری حقوق از دست‌رفته تلقی می‌کنند. این تحلیل از شرایط موجود، بروز خشونت‌هایی مانند قتل‌های فاجعه‌بار را در بستر این ناپایداری اجتماعی قابل تبیین می‌سازد.
نشانه‌های جامعه ناپایدار نمایان شده‌اند
نیلی هشدار می‌دهد که ایران اکنون در مسیر از دست دادن هر دو وجه پایداری یعنی «سرزمین» و «جامعه» قرار دارد. به گفته او، پایداری فقط حفظ آب و خاک نیست، بلکه به ثبات اجتماعی، اعتماد عمومی و احساس امنیت نیز وابسته است. از این رو، نشانه‌های فروپاشی اجتماعی در حال آشکار شدن هستند؛ نشانه‌هایی مانند افزایش جرائم، بروز خشونت‌های شدید، و گسترش بی‌اعتمادی در لایه‌های مختلف جامعه.
فقر همراه با بی‌چشم‌اندازی، معجونی انفجاری
نیلی تأکید دارد که فقر زمانی به بحران بدل می‌شود که با ناامیدی نسبت به آینده همراه شود. در جامعه‌ای که نه تنها فقیر است، بلکه هیچ افقی از بهبود وضعیت نمی‌بیند، رفتارهای انفجاری اجتماعی و سیاسی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. به باور او، ایران چند سالی است که در چنین شرایطی به‌سر می‌برد؛ شرایطی که نه چرخه «رونق و رکود» اقتصادی در آن قابل مشاهده است و نه هیچ چشم‌انداز روشنی از بهبود معیشت در آینده نزدیک وجود دارد.
بررسی بازارهای ایران در مرداد؛ رشد طلا و دلار، سقوط بورس
حذف صفر از پول ملی بدون مهار تورم بی‌معناست
شاغلان فقیر بیش از بیکاران
از منظر آماری، یکی از زنگ خطرهای جدی در ساختار اقتصادی ایران، افزایش قابل‌توجه تعداد شاغلان فقیر است. نیلی می‌گوید تعداد فقیران شاغل اکنون از فقیران بیکار بیشتر است. این نشان می‌دهد که حتی کار و اشتغال نیز دیگر ضمانتی برای گذران حداقلی زندگی نیست و با افت شدید قدرت خرید، درآمدهای کارگری پاسخگوی هزینه‌های معیشتی نیستند.
اقتصاد ناپایدار، بستر بروز جرم و جنایت
اقتصاد ایران دیگر در چارچوب «چرخه رکود و رونق» عمل نمی‌کند. این چرخه که در اقتصادهای متعارف موجب امید به بازگشت دوره‌های بهتر می‌شود، در ایران جای خود را به نوعی بی‌ثباتی مداوم و غیرقابل پیش‌بینی داده است. در چنین شرایطی، افراد به‌طور سیستماتیک به سمت رفتارهای نابهنجار و گاه مجرمانه سوق داده می‌شوند.
مبارزه با جرم، نیازمند اصلاحات اقتصادی و فرهنگی است
نیلی تأکید می‌کند که برخوردهای پلیسی نمی‌تواند پاسخ بلندمدت و اثربخش به افزایش جرائم باشد. به باور او، سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نقش مهم‌تری در کاهش یا افزایش جرم و جنایت ایفا می‌کنند. از این رو، بدون اصلاح ساختارهای اقتصادی و مدیریت صحیح گذار فرهنگی، نمی‌توان انتظار داشت با ابزارهای انتظامی، ریشه ناهنجاری‌ها را خشکاند.
آینده‌ای نگران‌کننده در سایه سیاست‌های ناکارآمد
در نهایت، نیلی هشدار می‌دهد که اگر سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی اصلاح نشوند، جامعه در معرض ناپایداری‌های شدیدتر قرار خواهد گرفت. روند فعلی، نه‌تنها مانع توسعه می‌شود، بلکه بنیان‌های امنیت اجتماعی را نیز سست می‌کند. در چنین شرایطی، بازگشت به مسیر ثبات، نیازمند تغییر رویکردی عمیق و فوری در سیاست‌گذاری کلان کشور است.
