چرا اجرای مالیات بر عایدی سرمایه در بدترین زمان ممکن است؟
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، قانون مالیات بر عایدی سرمایه که از آن با عنوان «مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی» نیز یاد می‌شود، رسما وارد فاز اجرایی شده است. با این حال بسیاری از اقتصاددانان معتقدند این قانون، بیش از آن‌که سوداگری مخرب را هدف قرار دهد، به بخش‌هایی اصابت می‌کند که نه‌تنها مضر نیستند بلکه می‌توانند به رونق معاملات و حتی تولید کمک کنند.
سوداگری؛ مخرب یا غیرمخرب؟
غلامرضا سلامی، اقتصاددان، در توضیح این موضوع می‌گوید: «ابتدا باید تعریف دقیقی از سفته‌بازی و سوداگری داشته باشیم. در دنیا انواع بازارها مانند بورس کالا، بورس آتی و بورس طلا بر پایه سفته‌بازی فعالیت می‌کنند. این نوع معاملات نه‌تنها لازم‌اند بلکه کارآمدی و شفافیت قیمت‌ها را افزایش می‌دهند.» او معتقد است که مبارزه کورکورانه با سفته‌بازی، خطای سیاست‌گذاری است، زیرا بسیاری از این فعالیت‌ها غیرمخرب بوده و حتی تسهیل‌کننده تولید هستند.
پیامد اجرای قانون بر بازار مسکن
سلامی با اشاره به تمرکز قانون بر بخش مسکن می‌گوید: «سرمایه‌گذاران در مسکن عملا مشتری بالقوه سازندگان هستند. اگر این گروه حذف شوند، سازنده‌ها انگیزه ساخت از دست می‌دهند، چون نگرانند واحدها روی دستشان بماند.» او اضافه می‌کند که در شرایطی که قیمت اسمی و واقعی ملک در دو سال گذشته کاهش یافته، وضع مالیات بر عایدی سرمایه نه‌تنها سوداگران مخرب را مهار نمی‌کند بلکه به رکود بیشتر ساخت‌وساز منجر خواهد شد؛ رکودی که صدها صنعت وابسته را نیز زمین‌گیر می‌کند.
خودرو و طلا؛ نمونه‌های پرچالش
این اقتصاددان درباره خودرو تأکید می‌کند: «تقریبا هیچ جای دنیا خودروهای معمولی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نیستند، چون ارزش آن‌ها کاهش می‌یابد. در ایران به جای مهار رشد قیمت خودرو، مالیات وضع کرده‌اند.» درباره طلا نیز او یادآور می‌شود: «خود دولت و بانک مرکزی از طریق صندوق‌های طلا فروشنده هستند و بسیاری از این صندوق‌ها از مالیات معاف‌اند. بنابراین وضع مالیات بر معاملات خرد طلا هم عملا ناکارآمد و پرریسک خواهد بود.»
خرید و فروش طلا تا سقف 200 گرم از مالیات سوداگری معاف شد
چرا یارانه نقدی نتوانست فقر را کاهش دهد؟
ابهام در تعریف «عایدی سرمایه»
سلامی با اشاره به تجربه جهانی می‌گوید: «عایدی سرمایه یعنی تفاوت واقعی بین قیمت خرید و قیمت فروش، نه صرفا سود ناشی از تورم. اما در ایران بیشتر سود تورمی را هدف گرفته‌اند. در حالی‌که مخاطب اصلی این نوع مالیات در دنیا بازار سهام است، بازاری که در سال‌های ۹۸ و ۹۹ هزاران میلیارد تومان سود ایجاد کرد اما ریالی مالیات نپرداخت.»
آیا سرمایه به تولید هدایت می‌شود؟
یکی از اهداف اصلی این قانون، هدایت سرمایه از سوداگری به بخش تولید اعلام شده است. اما به گفته سلامی، سوداگری بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند تولید است: «بدون بازرگانی و سفته‌بازی، تولید هم متوقف می‌شود. سوداگری غیرمخرب مانند خریدوفروش ملک، طلا یا سهام در بسیاری موارد به حفظ ارزش دارایی و تحریک تولید کمک می‌کند. مشکل اصلی سوداگری مخرب است، اما این قانون آن را هدف قرار نداده و تنها تفاوت قیمت خرید و فروش را مشمول مالیات کرده است.»
شعار یا ابزار کارآمد؟
سلامی در جمع‌بندی تصریح می‌کند: «این قانون بیش از آن‌که ابزار کارآمدی برای مقابله با سوداگری مخرب باشد، یک شعار است. کسانی که به سوداگری مخرب می‌پردازند، راه‌های فرار از مالیات را بلدند و در دام نمی‌افتند. در مقابل، سرمایه‌گذاران عادی که صرفا به‌دنبال حفظ قدرت خرید هستند، بیشترین آسیب را خواهند دید.»
