شکاف نرخ رسمی و آزاد دلار؛ چالش جدی بانک مرکزی و اقتصاد ایران

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، فاصله معنادار میان نرخ رسمی و نرخ آزاد دلار نشان می‌دهد سیاست‌های ارزی کشور با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد و این مسئله اعتماد عمومی به تصمیمات بانک مرکزی را تضعیف کرده است. هرچند بانک مرکزی تلاش می‌کند بازار آزاد را کم‌اهمیت جلوه دهد، اما در عمل همین بازار مبنای قیمت‌گذاری کالا و خدمات در سطح جامعه شده است.

نقش محدود مداخلات بانک مرکزی در کنترل نرخ دلار

پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز تأکید کرد: «بانک مرکزی در کوتاه‌مدت می‌تواند با سیاست‌هایی مانند محدودیت تخصیص ارز یا کنترل واردات بازار ارز را آرام کند، اما در میان‌مدت و بلندمدت این تورم و ارزش ریال هستند که نرخ دلار را تعیین می‌کنند.» به گفته او، تورم نقطه‌ای ۴۲.۴ درصد نشان‌دهنده کاهش مشابه ارزش پول ملی است و همین امر فشار مضاعفی بر نرخ ارز وارد می‌کند.

تحریم‌ها و تورم؛ دو عامل اصلی فشار بر پول ملی

مولوی با اشاره به شرایط تحریمی و تورم بالا گفت: «هیچ بانک مرکزی در دنیا با وجود تحریم‌های سنگین و تورم بالا قادر به حفظ ارزش پول ملی نیست. حتی ترکیه هم بدون تحریم، به دلیل تورم بالا ارزش لیر را از دست داد.» او تأکید کرد که بدون سیاست منسجم برای مهار تورم، حفظ ارزش ریال غیرممکن است.

مداخله مستقیم دولت و پیامدهای آن بر اقتصاد

این کارشناس اقتصادی افزود: «اقتصاد ایران آزاد نیست و رتبه آزادی اقتصادی ما ۱۵۸ از ۱۶۵ است. وقتی دولت با کنترل فعالیت‌ها و تخصیص ارز در بازار دخالت می‌کند، در واقع ریسک را به کل اقتصاد تحمیل کرده و کمبود کالا و محدودیت ایجاد می‌کند.» او نبود انضباط مالی و کسری بودجه فزاینده را ریشه اصلی تورم دانست و یادآور شد که نقدینگی از سال ۱۳۹۰ تاکنون ۲۶ برابر شده، در حالی که رشد اقتصادی متوسط تنها یک درصد بوده است.

شکاف بین دلار آزاد و رسمی و بی‌اعتمادی عمومی

مولوی شکاف نرخ رسمی و آزاد را عامل برهم‌زدن تعادل چرخه واردات و صادرات دانست و گفت: «دلار دولتی بیشتر شبیه یک رویاست. مردم به دلار آزاد توجه می‌کنند و حق هم دارند؛ زیرا تنها بازار واقعی همان بازار آزاد است.» او ادامه داد: «ادعای بانک مرکزی مبنی بر سهم اندک بازار آزاد با واقعیت‌های اقتصادی سازگار نیست و این عدم شفافیت، ریسک خروج سرمایه و بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد.»

تأثیر سیاست‌های پولی و نرخ بهره بر مهار تورم

مولوی همچنین به اهمیت نرخ بهره اشاره کرد: «اگر سیاست پولی درست اجرا می‌شد و نرخ بهره حقیقی مثبت می‌ماند، بخشی از مشکلات مهار می‌شد. در ۴۳ سال گذشته تنها ۱۰ سال نرخ بهره حقیقی مثبت بوده است.» او تأکید کرد که بانک مرکزی باید تمرکز خود را به‌جای مداخلات کوتاه‌مدت بر ابزارهایی مانند نرخ بهره بگذارد، حتی اگر نرخ آن به بالای ۴۰ درصد برسد.

ساختار معیوب اقتصاد؛ چالشی فراتر از بانک مرکزی

این کارشناس اقتصادی در پایان تصریح کرد: «مشکلات اقتصادی ایران سیستمی است و نمی‌توان تنها بانک مرکزی را مقصر دانست. اصلاحات بنیادین ضروری است، اما ذی‌نفعان مانع اجرای آن می‌شوند و همین موضوع باعث ناکارآمدی کلی اقتصاد کشور شده است.»