کالابرگ ماهانه؛ رفاه اجتماعی یا بار مالی تازه برای دولت؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، دولت در تازه‌ترین وعده خود اعلام کرده است که از این پس هر ماه به هفت دهک جامعه کالابرگ الکترونیک اختصاص خواهد داد؛ اقدامی که به گفته رئیس‌جمهور با هدف افزایش رفاه اجتماعی و کاهش هزینه‌های معیشت مردم صورت می‌گیرد. اما پرسش کلیدی اینجاست که منابع مالی لازم برای تأمین بیش از ۲۷ هزار میلیارد تومان اعتبار ماهانه از کجا تأمین خواهد شد؟

وعده ماهانه شدن کالابرگ

رئیس‌جمهور در دیدار اخیر مسئولان دولت با رهبر انقلاب بر تثبیت پرداخت کالابرگ به‌صورت ماهانه تأکید کرد. این سیاست در صورت اجرای مستمر، نیازمند تخصیص بیش از ۳۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه خواهد بود؛ رقمی معادل تقریباً نصف کل بودجه عمرانی کشور.

فشار مضاعف بر بودجه عمومی

در حال حاضر دولت ماهانه حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به ۹ دهک جامعه پرداخت می‌کند. همزمانی پرداخت یارانه نقدی و کالابرگ ریالی، بدون تعریف منبع مالی پایدار، فشار مضاعفی بر بودجه عمومی ایجاد می‌کند و می‌تواند کسری بودجه را تشدید نماید.

منابع جایگزین؛ ناکافی و ناپایدار

دولت بخشی از منابع کالابرگ را به درآمد واردات خودروهای ایرانیان خارج از کشور گره زده است، اما برآوردها نشان می‌دهد کل وصولی این بخش در سال جاری کمتر از ۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود؛ رقمی به‌مراتب کمتر از نیاز واقعی طرح. این شکاف جدی، تردیدها درباره پایداری مالی سیاست جدید را افزایش داده است.

فاصله گرفتن از فلسفه اولیه کالابرگ

کالابرگ در ابتدا با هدف تثبیت قیمت کالاهای اساسی و جایگزینی ارز ۴۲۰۰ تومانی طراحی شد. اما شکل فعلی آن عملاً به پرداخت یارانه مضاعف تبدیل شده است؛ زیرا مردم اعتبار ریالی دریافت می‌کنند و مجبورند کالاها را با قیمت روز خریداری کنند. در نتیجه، تأثیر چندانی بر کنترل تورم یا مهار هزینه‌های معیشتی ندارد.

نگاه مجلس به اجرای قانون

مجلس بارها نسبت به انحراف از فلسفه اصلی کالابرگ هشدار داده و بر اجرای بند «ت» تبصره ۱۳ بودجه ۱۴۰۴ تأکید کرده است؛ بندی که دولت را مکلف می‌کند یارانه نقدی را به کالابرگ واقعی ـ یعنی تثبیت قیمت کالاهای اساسی ـ تبدیل کند. به گفته رئیس مجلس، تنها در این صورت می‌توان اهداف حمایتی طرح را محقق ساخت.

سه سناریوی پیش روی دولت

کارشناسان سه مسیر احتمالی را برای دولت ترسیم می‌کنند:

1. ادامه مدل فعلی و پرداخت همزمان یارانه نقدی و کالابرگ ریالی که منجر به هزینه مضاعف و کسری بودجه می‌شود.

2. جایگزینی کامل یارانه نقدی با کالابرگ واقعی برای تثبیت قیمت ۱۰ قلم کالای اساسی.

3. اجرای مدل ترکیبی؛ پرداخت بخشی به‌صورت نقدی و بخشی کالابرگ، با تمرکز بر دهک‌های ضعیف‌تر و استفاده از منابع آزادشده ناشی از حذف دهک‌های بالاتر.

بدون بازگشت به فلسفه اولیه کالابرگ و اصلاح ساختار مالی، ماهانه شدن این طرح بیش از آنکه به رفاه اجتماعی منجر شود، می‌تواند یک معضل مالی تازه برای دولت ایجاد کند. تنها در صورت اجرای دقیق احکام بودجه و تمرکز بر تثبیت قیمت کالاهای اساسی است که کالابرگ می‌تواند امنیت غذایی اقشار ضعیف را تضمین نماید.