عرضه خودرو در بورس کالا به در بسته خورد

میثم بهرامی – پایگاه خبری سرمایه و بورس: در حالی که بحث عرضه مجدد خودرو در بورس کالا بار دیگر مطرح شده، وزیر صنعت، معدن و تجارت با انتقاد از این شیوه، تأکید کرده است که عرضه خودرو از طریق بورس توجیه ندارد و چنین روشی در هیچ جای دنیا مرسوم نیست. او خواستار ایجاد شرایط واقعی رقابتی در بازار خودرو شد و عرضه در بورس را مغایر با این اصل دانست.

چالش‌های گذشته عرضه خودرو در بورس کالا

عرضه خودرو در بورس کالا که از اردیبهشت ۱۴۰۱ آغاز شد، تنها تا بهمن همان سال ادامه یافت. در این بازه زمانی حدود ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو معامله و ۱۰ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان سود از واسطه‌ها به خودروسازان و خریداران نهایی منتقل شد. اما به دلیل مخالفت‌هایی مانند مصوبه ۵۴۳ شورای رقابت، این فرآیند متوقف شد.

تلاش‌های مجدد برای بازگشت خودرو به بورس

پس از توقف عرضه خودرو در بورس، مقامات مختلف بورسی از جمله مجید عشقی، رئیس وقت سازمان بورس، اعلام کردند که در صورت تمایل خودروسازان، امکان بازگشت به این شیوه وجود دارد. اخیراً نیز رئیس فعلی سازمان بورس از عزم جدی برای عرضه دوباره خودروهای صفر کیلومتر داخلی و وارداتی در بورس کالا خبر داده و آن را ابزاری برای کاهش هزینه‌های واسطه‌گری و رسیدن به قیمت منصفانه برای تولیدکننده و مصرف‌کننده دانسته است.

مخالفت شورای رقابت با عرضه بورسی

با این حال، شورای رقابت همچنان مخالف این طرح است. سخنگوی شورا اعلام کرده که بازار خودرو در شرایط انحصاری قرار دارد و دستورالعمل ۵۴۳ باید بدون تخطی اجرا شود. از نظر شورا، هر تصمیمی خارج از این چارچوب، تخلف قانونی محسوب می‌شود.

موضع وزارت اقتصاد در قبال عرضه خودرو در بورس

در مقابل، وزیر اقتصاد از آمادگی کامل این وزارتخانه برای حمایت از عرضه خودرو در بورس خبر داده و اعلام کرده در صورت هماهنگی وزارت صمت، هیچ مانعی از نظر قانونی برای اجرای این طرح وجود ندارد. با این حال، اجرای نهایی مستلزم همکاری سه‌جانبه میان وزارت صمت، سازمان بورس و شورای رقابت است.

نگرانی‌ها و انتقادات کارشناسان نسبت به عرضه بورسی

کارشناسان صنعت خودرو نیز نگاه مثبتی به عرضه خودرو در بورس ندارند. آنان معتقدند این روش مشابه تجربه‌های ناموفق قبلی در سامانه‌های فروش است که باعث تشدید مشکلات بازار از جمله افزایش قیمت‌ها، صف‌های طولانی و نارضایتی خریداران شده است. از دید این کارشناسان، ماهیت نوسانی بورس کالا با ثبات بازار خودرو هم‌خوانی ندارد و این مدل عرضه، زمینه‌ساز ایجاد رانت برای دلالان و افراد دارای قدرت مالی بیشتر است.

با وجود تلاش‌های برخی نهادها برای بازگشت خودرو به بورس کالا، مخالفت صریح وزارت صمت و شورای رقابت باعث شده اجرای این طرح در شرایط فعلی غیرممکن به نظر برسد. تمرکز وزارت صمت اکنون بر ایجاد بازاری رقابتی و قابل دسترس برای مصرف‌کننده نهایی با قیمت مناسب است؛ مسیری که احتمالاً به جای بستر بورس کالا، نیازمند اصلاحات ساختاری در نظام تولید، عرضه و قیمت‌گذاری خودرو خواهد بود.