رشد ۱۲۵درصدی خرید اقساطی در ایران؛ تسکین معیشت یا بحران بدهی؟
به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، در شرایطی که قدرت خرید خانوارهای ایرانی روز به روز کاهش می‌یابد، خرید اقساطی به راهکاری رایج و گاه تنها گزینه برای تأمین نیازهای اساسی و حتی کالاهای روزمره تبدیل شده است. رشد قابل توجه خرید اقساطی از طریق پلتفرم‌های آنلاین نشان می‌دهد که این شیوه خرید دیگر فقط مختص کالاهای لوکس یا گران‌قیمت نیست، بلکه به بخش جدایی‌ناپذیری از معیشت مردم بدل شده است.
رشد ۱۲۵ درصدی سفارش‌های اقساطی
بررسی‌های میدانی از بازار خرید اقساطی در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که تنها یکی از پلتفرم‌های معتبر فروش اقساطی، از ابتدای سال تا ابتدای خرداد، با رشد ۱۲۵ درصدی در سفارش‌ها روبه‌رو بوده است. این آمار، در کنار بیش از ۶.۶ میلیون جستجوی کالایی در اردیبهشت‌ماه، بیانگر افزایش چشمگیر تقاضا برای خرید اقساطی حتی در حوزه کالاهای روزمره است.
خرید اقساطی؛ از لپ‌تاپ و گوشی تا گوشت و بسته‌های غذایی
پلتفرم‌های فروش اقساطی در ایران با تبلیغاتی نظیر «خرید فقط با کارت ملی، بدون چک و ضامن» کاربران را جذب می‌کنند. این روش، نه‌تنها کالاهای الکترونیکی یا خانگی، بلکه حالا اقلامی مانند گوشت و مواد غذایی را نیز شامل می‌شود. در برخی مناطق حتی قصابی‌ها گوشت را قسطی می‌فروشند؛ امری که پیش‌تر غیرقابل تصور بود.
آیا ایران در مسیر شکل‌گیری «حباب بدهی خانوار» است؟
کارشناسان اقتصادی معتقدند که اگرچه ساختار اعتباری ایران با کشورهایی مانند ایالات متحده تفاوت دارد، اما رشد بی‌ضابطه اعتبار پلتفرمی، به‌ویژه در غیاب نظارت کافی، می‌تواند منجر به بحران بدهی شود. خانوارهایی که از چند منبع وام یا اعتبار دریافت می‌کنند، در معرض ریسک شدید ناتوانی در بازپرداخت هستند.
صندوق‌های درآمد ثابت، تنها برنده بازارهای سرمایه‌گذاری
صدای مردم؛ بین امید و فشار
کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های متضادی نسبت به خرید اقساطی دارند. برخی آن را ناجی خود می‌دانند، در حالی که برخی دیگر از فشار اقساط سنگین شکایت دارند. سه عامل «فرایند ساده خرید»، «عدم نیاز به ضامن» و «تنوع قیمت‌ها» از دلایل جذابیت این روش هستند، اما سودهای بالا و عدم شفافیت کافی نیز به‌عنوان نقاط ضعف جدی مطرح می‌شود.
کارشناسان چه می‌گویند؟
فردین یزدانی، پژوهشگر اقتصادی، موتور اصلی رشد خرید اقساطی را نه میل به رفاه بلکه «فقر» می‌داند. او هشدار می‌دهد که این مدل خرید، بدون حضور نظام اعتباری شفاف و بدون ملاحظات مالی، می‌تواند هم برای خانوارها و هم برای فروشندگان خطرساز باشد.
در شرایط فعلی، خرید اقساطی بیش از آنکه رفاه‌آور باشد، یک تسکین کوتاه‌مدت برای معیشتی در حال فروپاشی است. بدون نظارت دقیق بر بازار اعتبار و تعیین سقف‌های مشخص برای بدهی خانوار، این پدیده می‌تواند از راهکار زنده ماندن، به بحران مالی تمام‌عیار تبدیل شود.
