ادعای جنجالی بانک مرکزی: صادرات نفت ایران در ۱۴۰۳ از دوران برجام بیشتر بود!

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، رئیس کل بانک مرکزی مدعی شد که صادرات نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ به ۶۷ میلیارد دلار رسیده است؛ رقمی که حتی در دوران اجرای کامل برجام نیز ثبت نشده بود. این ادعا واکنش‌های فراوانی را در فضای رسانه‌ای و تحلیلی کشور به دنبال داشته است.

صادرات نفت ایران در سال ۱۴۰۳؛ رکوردشکنی یا اغراق آماری؟

محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، در جریان یک نشست تحلیلی اعلام کرد که صادرات نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۶۷ میلیارد دلار بوده است. همچنین طبق گفته او، صادرات غیرنفتی کشور نیز به ۴۹ میلیارد دلار رسیده و مجموع صادرات کالا در این سال، ۱۱۶ میلیارد دلار برآورد شده است. این ارقام در مقایسه با سال‌های گذشته، افزایشی چشمگیر را نشان می‌دهد. به‌طور مثال، در سال ۱۳۹۶ یعنی در اوج دوران برجام، صادرات نفتی ایران ۶۵.۸ میلیارد دلار ثبت شده بود.

علی آبادی: برق را صادر کنیم بهتر از این است که با یارانه به صنایع بدهیم

رشد ۱۸ درصدی درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۳

بر اساس آمار رسمی بانک مرکزی:

• صادرات نفتی سال ۱۴۰۱: ۵۶.۷ میلیارد دلار

• صادرات نفتی سال ۱۴۰۲: ۵۵.۴ میلیارد دلار

• صادرات نفتی سال ۱۴۰۳ (به گفته فرزین): ۶۷ میلیارد دلار
  به این ترتیب، صادرات نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲، حدود ۱۸ درصد افزایش یافته است. اما این رشد تا چه اندازه با داده‌های واقعی همخوانی دارد؟

تناقض آماری: جهش ناگهانی صادرات نفت در دو ماه پایانی؟

برخی تحلیل‌گران با استناد به آمار گمرک و داده‌های تجارت خارجی، نسبت به صحت این ارقام ابراز تردید کرده‌اند. به گفته عبدالناصر همتی، رئیس‌ پیشین بانک مرکزی، تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۳ تنها حدود ۳۰ میلیارد دلار صادرات نفتی ثبت شده بود. سؤال اصلی اینجاست: چگونه در دو ماه پایانی سال، رقم صادرات نفتی ناگهان به ۶۷ میلیارد دلار رسید؟ آیا این شامل صادرات فرآورده‌ها، گاز، و یا محاسبه درآمدهای معوق است؟

مغایرت قیمت جهانی نفت با درآمد ادعاشده

در سال ۱۴۰۳، میانگین قیمت جهانی نفت حدود ۷۶.۹ دلار در هر بشکه بوده است. با در نظر گرفتن میانگین صادرات ۱.۵ میلیون بشکه در روز طبق آمار شرکت‌های ردیابی مانند کپلر و ورتکسا، مجموع درآمد نفتی ایران باید حدود ۴۲ میلیارد دلار می‌بود. سؤال مهم دیگر این است: مابه‌التفاوت ۲۵ میلیارد دلاری در آمار فرزین از کجا آمده است؟ آیا صادرات گاز و میعانات گازی یا نرخ تسعیر متفاوت در محاسبات لحاظ شده است؟

اثرگذاری محدود بر شاخص‌های کلان اقتصادی

اگر صادرات نفتی ایران در سال ۱۴۰۳ واقعاً رکورد زده است، چرا این عملکرد در شاخص‌های کلان اقتصادی انعکاس نیافته؟ به عنوان مثال:

• نرخ تورم در سال ۱۴۰۳: ۳۲.۵ درصد (مرکز آمار)

• قیمت ارز: نوسان و رشد مداوم

• رشد نقدینگی و کسری بودجه همچنان ادامه‌دار
  در مقایسه، در سال ۱۳۹۶ که صادرات نفتی در سطح مشابهی قرار داشت، نرخ تورم در محدوده ۸ تا ۹ درصد قرار داشت و بازار ارز ثبات نسبی داشت.

آمارهای صادرات نفتی نیاز به شفاف‌سازی فوری دارد

اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی درباره صادرات ۶۷ میلیارد دلاری نفت در سال ۱۴۰۳، بدون ارائه جزئیات و منابع شفاف، نمی‌تواند مبنای قضاوت دقیق باشد. در حالی که آمارهای رسمی گمرک، شرکت‌های بین‌المللی ردیابی نفتکش و شاخص‌های اقتصادی داخلی، روایت دیگری دارند. در نهایت، با توجه به اهمیت صادرات نفت به عنوان منبع اصلی تأمین ارز کشور، انتظار می‌رود دولت و بانک مرکزی با شفاف‌سازی منابع آماری و انتشار دقیق اطلاعات، اعتماد عمومی را نسبت به سیاست‌گذاری اقتصادی افزایش دهند.