دومین روز پس از رد پیشنویس قطعنامه شورای امنیت علیه ایران با واکنش پرتنش بازارهای مالی همراه شد. بورس که در هفته پایانی شهریور توانسته بود مسیر صعودی پیدا کند، دوباره وارد فاز نزولی شد و شاخصها افت معناداری را تجربه کردند. در همین حال رشد نرخ دلار آزاد تا سطح ۱۰۵ هزار تومان و افزایش قیمت اونس جهانی، صندوقهای طلا را به پناهگاه اصلی سرمایهگذاران تبدیل کرد.
کارشناس بازار سرمایه، هشدار داده است که فعالسازی مکانیزم اسنپبک تحریمهای سازمان ملل میتواند اقتصاد ایران را به شرایطی بیسابقه و بحرانی سوق دهد و بورس کشور را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. شهریاری معتقد است ادعای برخی کارشناسان و اعضای سابق شورای عالی بورس درباره بیتاثیری اسنپبک بر بازار سرمایه، بیش از آنکه واقعبینانه باشد، نوعی تلاش برای آرامسازی بازار است.
فعالسازی مکانیسم ماشه طی روزهای اخیر موجی از نگرانی و نوسان در بازار ارز و طلا ایجاد کرده است. با این حال بررسی دادههای اقتصادی و دیدگاه کارشناسان نشان میدهد اثرات این اقدام بیشتر روانی و موقتی است تا بنیادی. بهویژه آنکه اقتصاد ایران سالهاست در شرایط سخت تحریمی مقاومت کرده و مهمترین محدودیتها ازجمله تحریمهای نفتی و بانکی پیشتر اعمال شدهاند.
اجرای احتمالی مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی به یکی از مهمترین دغدغههای فعالان اقتصادی تبدیل شده است. آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، معتقد است که اروپا بهراحتی از این ابزار فشار صرفنظر نخواهد کرد و در صورت فعالسازی آن، اقتصاد ایران با رکود تورمی عمیقتری مواجه میشود.
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی تازه به بررسی پیامدهای احتمالی فعالسازی مکانیسم ماشه پرداخته است. این گزارش تاکید دارد که تحریمهای شورای امنیت ماهیتی محدود و اشاعهمحور دارند و از توان فشار گسترده تحریمهای ثانویه آمریکا برخوردار نیستند. بنابراین در صورت فعال شدن، اثرات عملی آن بر اقتصاد کشور محدود خواهد بود اما میتواند در کوتاهمدت شوکهای روانی همچون افزایش نااطمینانی، نوسان نرخ ارز و تکانههای تورمی ایجاد کند.
در شرایط نااطمینانی سیاسی و اقتصادی پس از جنگ ایران و اسرائیل، سرمایهگذاران خرد به دنبال بازارهایی هستند که هم نقدشوندگی مناسب داشته باشند و هم ارزش دارایی آنها حفظ شود.
نظام بانکی ایران طی چهار دهه گذشته همواره در معرض فشارهای تحریمی قرار داشته و با چالشهای جدی در تعاملات بینالمللی روبهرو بوده است. محدودیت دسترسی به نظام مالی جهانی، ممانعت از جذب سرمایهگذاری خارجی و دشواری در تأمین مالی پروژههای بزرگ تنها بخشی از پیامدهای مستقیم این تحریمها بوده است.
در حالی که سخنگوی وزارت خارجه هفته گذشته بر تداوم اجرای قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین تأکید کرد، بررسیها نشان میدهد بیش از چهار سال پس از امضای این سند، همچنان بخش بزرگی از توافقات بهویژه در حوزه صنعت خودرو در ابهام و تعلیق قرار دارد.
اجرای احتمالی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای چندجانبه یکی از مهمترین متغیرهایی است که میتواند مسیر آینده بازار سهام ایران را تعیین کند. سیاوش وکیلی، معاون اجرایی کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران در یادداشتی تحلیلی نوشت که اثر این رویداد در کوتاهمدت بیشتر روانی و انتظاری خواهد بود تا بنیادی و اقتصادی.
بورس ایران در شرایطی ویژه و حساس قرار گرفته است. کاهش ارزش بازار سرمایه از حدود ۴۳۰ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۴ به نزدیک ۸۵ میلیارد دلار در هفته جاری، نشاندهنده تأثیر مستقیم دخالتهای دولت، قیمتگذاری دستوری و اختلاف چشمگیر میان نرخ دلار آزاد و رسمی است.
