بررسی روند نرخ حقیقی ارز در یک دهه اخیر نشان میدهد این شاخص اقتصادی دو نیمه کاملا متفاوت را پشت سر گذاشته است. در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶، بهدلیل بهبود روابط خارجی و افزایش درآمدهای نفتی پس از توافق برجام، نرخ حقیقی ارز در محدودهای باثبات قرار داشت؛ اما از سال ۱۳۹۷ با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریمها، اقتصاد ایران شاهد جهشی کمسابقه در قیمت دلار بود که تا سال ۱۴۰۰ ادامه یافت.
حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه، با اشاره به نقش دولتها در افزایش نرخ ارز و تضعیف ارزش پول ملی، تاکید کرد اگر دولت برای جبران کسری بودجه خود نرخ ارز را بالا نبرده بود، امروز قیمت دلار حدود ۱۵ هزار تومان بود. او معتقد است افزایش نرخ ارز نه تنها نتیجه تورم نیست، بلکه خود یکی از عوامل اصلی ایجاد تورم در کشور به شمار میرود.
اعلام سیاست جدید بانک مرکزی مبنی بر ثبات نرخ ارز توافقی در مرکز مبادله ارز و طلا تا پایان سال 1404، واکنشهای گستردهای را در میان کارشناسان و فعالان بازارهای مالی به همراه داشته است. این تصمیم که با هدف مهار تورم و ایجاد ثبات اقتصادی اتخاذ شده، از نگاه کارشناسان با ماهیت واقعی «نرخ توافقی» و اصول بازار آزاد در تضاد است و میتواند اثرات قابل توجهی بر بازار ارز، صورتهای مالی شرکتهای بورسی و روند معاملات گروههای صادراتمحور بر جای بگذارد.
بازار خودروی ایران در نقطهای حساس قرار گرفته است؛ جایی که نوسانات نرخ ارز، محدودیتهای وارداتی و کاهش قدرت خرید مردم بهصورت همزمان مسیر این صنعت را دشوار کردهاند. جهشهای مقطعی دلار باعث افزایش انتظارات تورمی در بازار شده، اما کارشناسان میگویند اثر واقعی نرخ ارز بر قیمت خودرو هنوز بهطور کامل نمایان نشده است.
بحث تکنرخی شدن ارز بار دیگر به یکی از جدیترین موضوعات اقتصاد ایران تبدیل شده است. در شرایطی که وزیر اقتصاد از آن حمایت میکند و رئیس کل بانک مرکزی بر حفظ ساختار چندنرخی تأکید دارد، اختلاف دیدگاهها نشان میدهد رسیدن به یک نرخ واحد ارزی بدون اصلاحات اساسی امکانپذیر نخواهد بود.
مرور صورتهای مالی بانکها در سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ نشان میدهد بخش قابل توجهی از سود خالص بانکها از محل سود تسعیر ارز و ارزشگذاری داراییهای ارزی تأمین شده است. این سودها اغلب نقدینگی عملیاتی ایجاد نمیکنند و در صورت کاهش یا تثبیت نرخ ارز، به راحتی میتوانند به زیان تبدیل شوند.
همزمان با نزدیک شدن به آغاز سال تحصیلی جدید، دغدغه تأمین لوازمالتحریر به یکی از مهمترین مسائل خانوادهها تبدیل شده است. بررسیها نشان میدهد حداقل هزینه تهیه وسایل مورد نیاز یک دانشآموز مقطع ابتدایی در سال جاری حدود ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان برآورد میشود.
قیمت دلار در بازار امروز با کاهش 50 تومانی نسبت به روز گذشته، روی رقم 102 هزار و 350 تومان قرار گرفت. فعالان بازار معتقدند نقش بازارسازی بانک مرکزی در کنترل نوسانات ارزی همچنان پررنگ است و مانع از جهشهای شدید نرخ دلار شده است.
فاصله معنادار میان نرخ رسمی و نرخ آزاد دلار نشان میدهد سیاستهای ارزی کشور با واقعیتهای اقتصادی همخوانی ندارد و این مسئله اعتماد عمومی به تصمیمات بانک مرکزی را تضعیف کرده است.
معاملات امروز بازار ارز با نوساناتی همراه بود و قیمت دلار که در ابتدای روز روی رقم ۱۰۵ هزار و ۹۵۰ تومان بازگشایی شد، اکنون در لحظه نگارش این گزارش با رشد ۳۵۰ تومانی نسبت به روز گذشته روی سطح ۱۰۵ هزار و ۵۰ تومان قرار گرفته است. این در حالی است که دلار در معاملات فردایی روز دوشنبه حتی از مرز ۱۰۶ هزار تومان نیز عبور کرده بود.
