چرا قیمت گوشت قرمز در ایران رکورد زد؟

به گزارش پایگاه خبری سرمایه و بورس، بازار گوشت قرمز در یک سال گذشته شاهد جهشی بی‌سابقه در قیمت‌ها بوده است؛ به‌گونه‌ای که طبق گزارش‌های رسمی و میدانی، نرخ هر کیلو گوشت قرمز در برخی نقاط کشور از یک‌میلیون تومان فراتر رفته است. این افزایش، حاصل مجموعه‌ای از عوامل همچون خشکسالی، گرانی نهاده‌های دامی، تغییر سیاست‌های ارزی و ضعف در نظام توزیع و تنظیم بازار است و کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست‌های کلان در این حوزه اصلاح نشود، نباید انتظار کاهش چشمگیر قیمت‌ها را داشت.

جهش قیمتی در بازار گوشت قرمز

بررسی‌ها نشان می‌دهد از پاییز سال گذشته تاکنون، قیمت هر کیلو گوشت گوساله تنظیم بازار بیش از ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. در حالی‌که میانگین قیمت گوشت گوساله در فروردین ۱۴۰۴ حدود ۵۰۰ هزار تومان بود، اکنون بهای آن در بازار آزاد از مرز یک‌میلیون تومان نیز عبور کرده است. حتی در دوره توزیع گوشت تنظیم بازار، اختلاف میان قیمت دولتی و آزاد به ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان می‌رسید که اکنون چند برابر شده است. دولت با هدف کنترل بازار، تصمیم به واردات چند صد هزار تن گوشت قرمز گرفت، اما تأخیر در اجرای این سیاست و ضعف در نظام توزیع، موجب شد این اقدام اثر چندانی بر کاهش قیمت مصرف‌کننده نداشته باشد.

خشکسالی و گرانی نهاده‌ها عامل اصلی گرانی گوشت

خشکسالی و کاهش بارش‌ها منجر به افت چند میلیون تنی تولید علوفه مرتعی و مزرعه‌ای شده و هزینه خوراک دام را به‌شدت افزایش داده است. در نتیجه، دامداران ناچار به خرید نهاده با نرخ آزاد شده‌اند که این موضوع هزینه تمام‌شده تولید را به‌طور چشمگیری بالا برده است. علاوه‌بر این، اختلال در واردات نهاده‌های دامی مانند جو، ذرت و سویا و مشکلات ناشی از حذف یا کاهش ارز ترجیحی، موجب شده نهاده‌ها با قیمت چندبرابر به دست دامدار برسند و عرضه گوشت کاهش یابد.

تغییر سیاست ارزی و افزایش هزینه واردات

با تغییر سیاست ارزی و حذف ارز ترجیحی، هزینه واردات نهاده و گوشت قرمز به‌صورت همزمان افزایش یافت. در نتیجه، قیمت تمام‌شده گوشت داخلی و وارداتی هر دو رشد کرد و واردات نتوانست نقش تنظیمی مؤثری در بازار ایفا کند. کارشناسان معتقدند اولویت دادن به واردات گوشت به‌جای تأمین نهاده‌های دامی، موجب تشدید وابستگی به واردات و تضعیف تولید داخلی شده است.

نقش واسطه‌ها و ضعف نظارت در جهش قیمت

یکی دیگر از عوامل مهم افزایش قیمت گوشت قرمز، فاصله زیاد میان قیمت دام زنده و نرخ مصرف‌کننده است. ضعف نظارت در شبکه توزیع، فعالیت واسطه‌ها و احتکار در برخی بخش‌ها، باعث ایجاد قیمت‌های مصنوعی در مسیر انتقال گوشت از دامدار به بازار شده است. همچنین افزایش هزینه‌های نیروی کار و مشکلات ساختاری در زنجیره تولید و توزیع، از دیگر دلایل رشد قیمت‌ها عنوان می‌شود.

کاهش مصرف و فشار بر سفره خانوار

افزایش مداوم قیمت گوشت قرمز باعث کاهش محسوس سرانه مصرف در کشور شده است. بر اساس آمارهای رسمی، میزان مصرف فعلی بسیار کمتر از سطح توصیه‌شده تغذیه‌ای است و این امر آثار منفی بر سلامت عمومی، به‌ویژه دهک‌های کم‌درآمد، بر جای گذاشته است. از سوی دیگر، افزایش قیمت گوشت از مسیر افزایش قیمت غذاهای آماده و سایر منابع پروتئینی، تورم زنجیره‌ای را در سبد غذایی خانوار تشدید کرده است.

اقدامات دولت و راهکارهای کارشناسی

پس از حذف ارز ترجیحی، برای مدتی بازار گوشت در تعادل نسبی قرار داشت اما به‌دلیل تأخیر در سیاست‌گذاری و ناهماهنگی میان دستگاه‌های مسئول، دوباره التهاب به بازار بازگشت. دولت با واردات گوشت قرمز تلاش کرد عرضه را تقویت کند، اما به‌دلیل ضعف در زمان‌بندی، حجم واردات و توزیع نامناسب، تأثیر آن بسیار محدود بود. کارشناسان تأکید دارند که هماهنگی میان سیاست ارزی، تأمین نهاده دامی و حمایت از تولیدکننده داخلی، کلید پایداری بازار گوشت است. تا زمانی که سیاست‌های حمایتی از تولید داخلی و کنترل واسطه‌گری اصلاح نشود، واردات مقطعی نمی‌تواند ثبات بلندمدت را تضمین کند.